Dr. Hans Moolenburgh sr.: Gezond leven in een vervuilde wereld

Een citaat uit het boek (pagina 30 e.v.) van Hans Moolenburgh, met toestemming van de uitgever Lemniscaat, waarvoor enorm veel dank.

… Het middel (penicilline; red.) was de opvolger van de vreselijke kwikbehandeling tegen syfilis, die meer kwaad dan goed deed in die tijd en waarvan de naam ‘kwikzilver’ tot ‘kwakzalver’ werd verbasterd. Een kwakzalver was dus een vertegenwoordiger van de officiële geneeskunden. Eigenlijk zijn de nieuwe inquisiteurs van de vereniging tegen de kwakzalverij – die elke bonafide arts trachten uit te schakelen die niet hun starre denkpatroon aanhangt – directe opvolgers van de oude kwakzalver. Het
is komisch om dat te bedenken.

Laat me beginnen vast te stellen dat met de nieuwe geneeskunde die met Ehrlich begon verbluffende resultaten zijn bereikt. Het gezicht van de geneeskunde werd erdoor veranderd en er werd een strikt wetenschappelijk vak van gemaakt.

Voor het eerst werd adequate pijnstilling mogelijk. Suikerzieken stierven niet meer (aanvankelijk door het toedienen van varkensinsuline), lepra kon worden gestopt, malaria gedeeltelijk bedwongen en levensbedreigende infecties als longontsteking gestopt (met penicilline, een schimmelpreparaat). Kinderleukemieën, die tot geruime tijd na de Tweede Wereldoorlog beslist hopeloos waren, werden tot staan gebracht (al traden later veel bijeffecten op), ook bepaalde kankers bij volwassenen, zoals Hodgkin en non-Hodgkin, konden worden genezen, en de meest ingewikkelde operaties werden mogelijk gemaakt. Trombose en embolie, veelvuldig voorkomende ernstige en nogal eens acuut dodelijke aandoeningen na een bevalling of een operatie, konden worden voorkomen (al was de eerste behandeling die met een klaverpreparaat).

Kortom, de nieuwe geneeskunde bracht een golf van verlichting en hoop met zich mee voor artsen en patiënten, en ik ben dankbaar arts te zijn geweest in een tijd dat de middelen beschikbaar werden en ik ze kon gebruiken als dat nodig was. Er kleefde echter één groot bezwaar aan al die synthetische chemische middelen: ze waren door de mens gemaakt, kwamen niet in de natuur voor en werden daarom door ons lichaam niet herkend. Het lichaam verweerde zich er dan ook tegen.

Hoe weten we dat? Van de vele lijsten met zogenaamde ‘bijwerkingen’ die bij elk middel optraden en die soms mild waren, soms ernstig, soms dodelijk.

Elke arts had vóór de computertijd een dik soort telefoonboek op zijn bureau liggen, het Farmacotherapeutisch Kompas. Daarin waren alle synthetische medicijnen te vinden. Laten we voor de aardigheid eens kijken naar een algemeen bekend middel: paracetamol. U weet wel: als u ongerust uw huisarts opbelt dat uw kindje koorts heeft, dan zegt de assistente: ‘Geef maar een paracetamolzetpilletje’. In het Kompas beslaat het verhaal over paracetamol de helft van een grote bladzijde in zeer kleine druk. Na enkele algemene opmerkingen staat er ‘Indicatie’. Die is eenvoudig: pijnstilling en koortswerend. Het stukje neemt vijf regels in beslag van 8,5 cm breed. Daarna komen de bijwerkingen en contra-indicaties. Die beslaan zevenenveertig regels. En dat is geen uitzondering.

Het is natuurlijk krankjorum dat ‘bijwerkingen’ te noemen, dat is pure volksverlakkerij. Werking en bijwerkingen zijn beide WERKINGEN, waar men alleen de gewenste er als ‘werking’ beschrijft.

Paracetamol is wat dit betreft geen uitzondering maar regel. Ik heb dit voorbeeld alleen genomen omdat iedereen dit middel kent. Een verzachtende omstandigheid: pijnstilling treedt altijd op, bijwerkingen verschillen van patiënt tot patiënt en hangen af van diens constitutie en van de duur van inname.

Er zijn ook middelen waarvan de verkeerde werkingen altijd optreden, maar die men op de koop toe neemt, zoals van chemotherapie bij kanker. Toch moeten we dit niet schouderophalend afdoen. Wist u dat, na kanker en hart- en vaatziekten, ‘medisch falen’ de derde doodsoorzaak in onze westelijke wereld is? Het medisch ingrijpen met deze in wezen lichaamsvreemde stoffen? En dat gemiddeld iedere huisarts met een gewone praktijk (zonder het te beseffen overigens) drie à vier sterfgevallen in zijn praktijk heeft door reguliere geneeskundige ingrepen?

Deze cijfers zijn bekendgemaakt door professor Gøtzsche, internist aan het academisch ziekenhuis in Kopenhagen, november 2015, in de grote collegezaal van het Leids Universitair Medisch Centrem (LUMC) voor een publiek vol artsen en assistenten. Hij presenteerde daar de Nederlandse vertaling van zijn boek Deadly Medicines and Organised Crime (vertaald als: Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad).

Hoewel ik er nogal wat over dacht te weten, was zijn verhaal ronduit schokkend. De farmaceutische multinationals gaan letterlijk over lijken en schrikken er niet voor terug met resultaten te frauderen om hun middelen maar aan de man te brengen. Als ze af en toe gesnapt worden, betalen ze zonder blikken of blozen tientallen miljoenen dollars aan schikkingen, soms zelfs meer, die dan als bedrijfsonkosten worden afgeschreven.

Gøtzsche wist elke vraag met een hand in de zak rustig en direct te beantwoorden en smoorde elke kritiek in de kiem, doordat hij een enorme parate feitenkennis bezat. Na afloop vroeg mijn vriend en collega Flemming Lehrmann, ook een Deen, hem of hij nooit bang was om uit de weg te worden geruimd. ‘Nee,’ zei hij, ‘want als ik eraan ga, staat een ander op om mijn werk voort te zetten.’