Haarbehoud bij Chemotherapie

Bij de behandeling van patiënten met kanker is chemotherapie nog steeds vaak onvermijdelijk. Bij de behandelingen treedt vaak haaruitval op, bijna altijd tijdelijk, maar soms permanent. De kans op haaruitval is vooral sterk afhankelijk van de soort chemotherapie en de dosis. Gebleken is dat haaruitval voor zeer veel patiënten en hun naasten een van de naarste gevolgen van de behandeling van kanker is. Dit wordt door verpleegkundigen en artsen sterk onderschat.

Er zijn maar weinig jonge vrouwen die met een kaal hoofd willen rondlopen. Dit kan ertoe leiden dat sociale contacten worden vermeden. De haaruitval stigmatiseert de patiënt met kanker en het herinnert de patiënt dagelijks aan de ziekte. Mensen die tijdens de chemotherapie hun leven zo normaal mogelijk kunnen voortzetten, kunnen de behandeling beter doorstaan.

Effectief

Tot nu toe is hoofdhuidkoeling de enige effectieve methode om haaruitval tijdens de chemokuur te verminderen. Door de kou treedt er vernauwing van de bloedvaten op, waardoor minder schadelijke stoffen de haarvormende cellen bereiken. Bovendien wordt door de lagere temperatuur de stofwisseling trager, waardoor de schadelijke werking van de chemotherapie in de haarvormende cellen afneemt. Voor de koeling van het hoofd bestaan verschillende methoden. Tegenwoordig wordt het vooral gedaan door een kap op het hoofd te plaatsen, waardoor een koude vloeistof wordt gepompt vanaf een half uur voor het chemotherapie-infuus tot 20 à 90 minuten erna. Er bestaat een verkeerd, te negatief, beeld van de verdraagbaarheid van hoofdhuidkoeling. De eerste 10-15 minuten zijn inderdaad erg vervelend, onaangenaam koud. Daarna treedt gewenning op en wordt het door verreweg de meeste patiënten goed verdragen.

Uit vele onderzoeken is gebleken dat na hoofdhuidkoeling gemiddeld de helft van de patiënten met chemotherapie – waarbij het risico van ernstig haarverlies groot is – geen pruik of hoofdbedekking nodig heeft. De resultaten variëren, want ze zijn sterk afhankelijk van de soort chemotherapie en de dosis. Bij sommige kuren wordt bij ruim 90% een positief resultaat gezien. Bij andere kuren wordt zo weinig resultaat gezien dat het ontraden moet worden.

Bekendheid

Hoofdhuidkoeling wordt wereldwijd toegepast, met zeer grote verschillen tussen de landen. Nederland hoort bij de koplopers terwijl o.a. Duitsland sterk achter loopt. Bij vrouwen wordt hoofdhuidkoeling het meest toegepast bij borstkanker; bij mannen is dit prostaatkanker.

Tegenwoordig is in Nederland in bijna alle ziekenhuizen hoofdhuidkoeling mogelijk. Het wordt echter in zeer verschillende mate aangeboden, soms weinig enthousiast, soms alleen als de patiënt erom vraagt. Te geringe aanbieding en toepassing wordt vooral veroorzaakt door de onderschatting van de impact van haaruitval door artsen en verpleegkundigen, naast de grote werkdruk en/of logistieke problemen op de oncologische dagbehandeling. Naar schatting worden in Nederland jaarlijks ruim 10.000 kankerpatiënten na een chemo-behandeling onnodig kaal doordat geen hoofdhuidkoeling is toegepast. Het gaat dan om ruim 100.000 patiënten die jaarlijks kanker krijgen. Dit zal verbeteren als het bestaan van hoofdhuidkoeling beter bekend is geworden. Nu weet 70% van de Nederlandse bevolking niet van het bestaan van hoofdhuidkoeling. Van onderzoek naar de optimale methode – een nog braakliggend terrein – mag een verdere verbetering van de resultaten verwacht worden. Dit onderzoek zal intensiever worden nu recent, eindelijk, de enige twee fabrikanten van koelmachines (Engelse en Zweedse) zijn toegelaten tot de Amerikaanse markt.

Dr. Wim Breed, voormalig medisch
oncoloog Catharina Ziekenhuis Eindhoven, voorzitter van bestuur Stichting geef HAAR een kans.

info@geefhaareenkans.nl

Voor verdere informatie:

www.geefhaareenkans.info

www.hoofdhuidkoeling.nl/zorgverleners