Kruiden, we kunnen niet zonder

Onderzoekers maken zich zorgen over het overdreven gebruik van medicijnen voor eenvoudige klachten. De nevenwerkingen van medicijnen bij langdurig gebruik zijn niet zonder gevaar. Internationale onderzoeken bevestigen dit.

Een groot deel van de bevolking wil af van al die chemische stoffen, waarmee we dagelijks geconfronteerd worden. Vandaar de grote belangstelling voor kruiden en kruidenmiddelen. Kruiden helpen niet alleen bij het behandelen van ziekten, zij kunnen bij zeer veel middelen voor lichaamsverzorging, cosmetica, in voedingsbereidingen, huishoudelijke producten, geurverdrijvers, verven, kleuren voor textiel, enz. worden ingezet. De wereld van de kruiden is heel erg groot en biedt heel wat mogelijkheden.

Het werkingsproces

Kruiden zijn planten met geneeskrachtige eigenschappen, d.w.z. zij bevatten specifieke stoffen met een genezende werking. Kamille bijvoorbeeld is een kruid dat erg veel van dergelijke stoffen bevat. Om enkele van die stoffen te noemen: etherische olie, chamazuleen, bisabolenen, flavonoïden, glycosiden, apigenine, pectineachtige slijmstoffen, cumarinen, bitterstoffen, looistoffen, enz. Kamille staat bekend om zijn inwendige ontstekingsremmende werking die mogelijk wordt gemaakt door de aanwezigheid van chamazeel en andere azulenen. Uitwendig is er eveneens een ontstekingsremmende werking door apigenine, glucosiden, quercetine en luteoline. Laat u niet door deze wetenschappelijke woorden afschrikken, we tonen gewoon aan dat we de correcte werking van de kruiden kunnen verklaren. Eeuwenlang hebben onze voorouders kruiden op een juiste manier toegepast zonder de kennis van de inhoudsstoffen. Zij baseerden zich op de signatuurleer om vanuit uiterlijke kenmerken de werking van een kruid te bepalen. Het grote voordeel is dat we tegenwoordig over twee methodes beschikken, één volgens de exacte wetenschappen en één om langs organoleptisch (= de werking op een zintuig; red.) onderzoek tot dezelfde vaststelling te komen.

Kruidenbereidingen

Onder kruidenbereiding verstaat men het geheel van de technieken en methodieken om kruidenmiddelen samen te stellen.
Het principe is de inhoudsstoffen over te brengen op een zogenaamde drager. Bij een kruidenthee is de drager warm water waarin het kruid zijn inhoudsstoffen afgeeft. Men ziet dat meteen kleurstoffen vrijkomen. Het vrijkomen van het aroma zorgt voor de heerlijke geur. De in water oplosbare stoffen komen in het water terecht en bij het opdrinken verspreiden deze stoffen zich in het bloed en verrichten daar een bepaalde genezende functie. Als we een kruid in olie laten trekken, noemt men dat een maceraat. Dan komen weer andere stoffen vrij, die in olie oplosbaar zijn. Kruiden worden soms in alcohol opgelost, zoals bij een tinctuur. Alcohol maakt weer andere inhoudsstoffen vrij. Zo heeft men, afhankelijk van het doel dat men wil bereiken, heel wat mogelijkheden.

Aromatherapie

Er zijn kruiden die veel etherische olie be-vatten, zoals kamille, lavendel, basilicum, citroenmelisse en vele andere. Deze etherische of vluchtige olie wordt uit de kruiden gedistilleerd. Men heeft erg veel kruiden nodig om er een kleine hoeveelheid uit te halen. Etherische olie is sterk geconcentreerd en men heeft er heel weinig van nodig, soms maar een of twee druppels. Etherische olie wordt vaak gebruikt als bewaarmiddel in kruidenbereidingen, om een heerlijke geur of smaak aan het middel te geven of om een bepaalde geneeskrachtige werking te ondersteunen. Om etherische olie te gebruiken, moet men er – vanwege de hoge concentratie – goed verstand van hebben. Tijdens het distilleren komt er waterdamp vrij die neerslaat. In dit water bevinden zich de in water oplosbare
genezende inhoudsstoffen. Ze worden hydrolaten genoemd en kennen verschillende toepassingen.

P.S. redactie: Etherische olie is sterk geconcentreerd en mag – door de etsende / bijtende werking niet puur worden gebruikt. Uitzonderingen zijn: lavendel en teatree-olie.

Ambachtelijke werkwijze

Kruidenbereidingen worden altijd kleinschalig en ambachtelijk vervaardigd. Dat is de enige garantie op hoge kwaliteit. Het overbrengen van de genezende inhoudsstoffen tijdens een kruidenbereiding dient met de grootste zorg te gebeuren. Men moet niet alleen een goede kennis hebben over de inhoudsstoffen en bereidingstechnieken, maar vooral ook van de kruiden zelf. Ieder kruid is een fascinerend gegeven en bevat talrijke botanische eigenschappen. Bepaalde kruiden groeien alleen in een omgeving die aan alle voorwaarden voldoet. Het is erg boeiend om met kruiden te werken, maar om zomaar wat bezig te zijn met kruiden is niet altijd verantwoord. Er komt veel bij kijken. Daarom kiezen steeds meer mensen voor een opleiding tot herborist. Een herborist is een kruidenkenner die de plant kent, weet in welke biotoop ze groeit en waarvoor ze kan worden gebruikt. Zijn belangrijkste taak is kruiden plukken, drogen, verwerken, verpakken en het gebruik ervan aan mensen adviseren.

Kruiden leren kennen

Kruiden kan men niet vanuit een kruidenboek leren kennen, ook al zijn ze van mooie foto’s voorzien. Kruiden leert men herkennen aan uiterlijke kenmerken, door ze grondig te bekijken, te ruiken en te betasten. Men noemt dat determineren.

Er zijn goede opleidingen tot herborist, zowel in België als in Nederland. De opleidingen zijn populair omdat kruiden zo fascinerend zijn. Velen volgen ze uit persoonlijke interesse. Men trekt de natuur in op zoek naar kruiden en op school zit men in potjes te roeren, te mengen en te experimenteren. Kruidenbereiding is het belangrijkste doel van de herborist. De geneeskrachtige in-houdsstoffen worden op talrijke bereidingen overgebracht. Om Herborist te worden moet men een hart voor de natuur hebben, graag roeren en mengen en belangstelling tonen voor de sublieme geuren en krachten die in de kruiden verborgen liggen. Het is een modern beroep dat zijn wortels heeft in een heel oude traditie.

Jan Dries

www.europeseacademie.be