Alles wat je wilt weten over Kundalini

Kundalini, wat is dat eigenlijk?

Uit: Nr. 246, nov/dec 2016

De naam kundalini komt uit het Sanskriet en heeft zijn oorsprong in het tantrisch boeddhisme. Hiermee wordt krachtige levensenergie bedoeld die als ‘creatief, (her-)scheppend en helend’ wordt ervaren. Deze energie werkt, naast andere energieën, zonder dat we dat direct in het dagelijkse leven merken of als zodanig herkennen.

Kundalini is levenskracht, verbonden met ons ‘energielichaam’; het wordt ook aura genoemd, volgens het uit de Indiase yogatradities bekende chakrasysteem. Kundalini kan geactiveerd worden door omstandigheden, maar is normaal in rust, en is op de achtergrond ongemerkt werkzaam. Volgens de tantrische traditie is kundalini in slaapstand gelokaliseerd onderaan de wervelkolom, waar ook het basis-chakra en tweede chakra zijn. Chakra’s zijn roterende energiecentra, verdeeld langs de wervelkolom van stuit tot kruin, en volgens bepaalde esoterische stromingen ook nog ver daar buiten in ons energieveld. Ons hele energieveld heeft energiebanen, die ‘nadi’s’ worden genoemd.

Vertaald naar westerse begrippen

Ons bekken draagt onze romp, waar zich ook vitale organen bevinden. Het zenuwstelsel, verbonden aan de wervelkolom is – analoog aan de principes van de chakra’s – opgebouwd in bestaansfuncties van onder naar boven. De groei en de neurologische ontwikkeling van een kind gaat in dat chakrasysteem ook van onder naar boven. Wanneer je de ontwikkeling van Kohlberg in schema er naast legt (of andere ontwikkelingsschema’s uit de ontwikkelingspsychologie), zie je in grote lijnen een vergelijkbare opbouw. Onze basis is voeding, leefomgeving, veiligheid en inkomen, vergelijkbaar met de functie van de stuit-chakra. Voeding en veiligheid voelen we en verwerken we in onze buik. Onzekerheid en angst voelen we ook in onze buik. Ons voortplantingssysteem zit daarnaast ook verscholen in het bekken. Kundalini kan dus vergeleken worden met de kracht die ieder schepsel in zich heeft naar aard en aanleg om te ontwikkelen, groeien en helen, zowel lichamelijk als geestelijk. Dit is nauw verbonden met ‘seksuele energie’, scheppingsenergie. We hebben het over ons neurovegetatieve systeem. Emoties bijvoorbeeld hebben effect op ons lichaam als geheel.

De werking van kundalini-energie

Kundalini-energie kan merkbaar worden bij indrukwekkende positieve ervaringen die ons emotioneel diep raken. Bijvoorbeeld bij een geboorte van een kind, of een diep doorleefde mystieke of spirituele ervaring tijdens een bijeenkomst of alleen in de natuur. Of door het doorstaan van een gevaar of moeilijke levensfase waar men goed doorheen komt. Dit kan leiden tot piekervaringen, verlichtingservaringen, mystieke eenwordingservaringen en een beleving van levenslust, kracht, zelfbewustzijn, of in een extatische ervaring van bijvoorbeeld groot innerlijk licht. De kundalini is niet zelf ‘licht’, maar onze hersenen ‘vertalen’ soms deze ervaringen als ‘licht’. Wanneer men geleerd heeft te mediteren, kan men deze energie laten meewerken aan de innerlijke geestelijke ontwikkeling; het is immers een onderdeel van onze natuurlijke staat. In tegenstelling tot wat velen wellicht denken is kundalini-energie niet beperkt tot mensen. Alles in de natuur beschikt over deze energie, want alles ís energie. Sinds de kwantumtheorieën bekend werden, wordt ook steeds vaker gesproken over een ‘veld’ van energie waaruit alles is voortgekomen en weer naar teruggaat.

Echter, als er sprake is van ingrijpende gebeurtenissen in ons leven die gepaard gaan met heftige emoties, dan kan deze energie ons lichaam hinderen. Het gaat dan om gebeurtenissen die als negatief worden ervaren – zoals angsten of overweldigd worden – en die men niet kan plaatsen of hanteren. Denk maar aan hevige stress of ingrijpende traumatische gebeurtenissen. We kunnen daar ziek van worden, helemaal van slag, lichamelijke verschijnselen krijgen (zoals pijn) die we niet kunnen verklaren en soms kunnen we er ook chronisch ziek van worden. Ons slaapritme gaat uit balans, er kunnen spierspasmen optreden of we krijgen indrukwekkende dromen of visioenen.

Ons emotionele leven, aangestuurd door ons gedachteleven, kan hier een grote invloed op hebben. Hebben we te weinig rust in onze ‘bottom’ – doordat er sprake is van weggestopt en onverwerkt leed tijdens onze ontwikkeling in onze kinderjaren (of daarvoor) – dan zal deze energie daarin ‘vastlopen’; dan kan er ontstaan wat wij een ‘spirituele, of geestelijke crisis’ noemen. Dan gaan blokkades opspelen van oude, vaak vergeten pijn, fysiek en/of emotioneel. Mogelijk kan bij het ontstaan van allerlei ‘ziektes’, zowel chronische als acute, zowel geestelijke als lichamelijke, sprake zijn van ‘geblokkeerde levensenergie’ veroorzaakt door kundalini die vastloopt en door wil stromen.

Religieuze taal

We moeten ons wel realiseren dat het begrip kundalini een ‘religieuze’ taaluiting is, vanuit een traditie die zijn eigen mythologische betekenis toekent aan alle verschijnselen die horen bij ontwikkelen. Denk daarbij aan ‘geestelijke volwassenheid’ die kan uitmonden in ‘verlichting’, inzicht, onthechting, wijsheid, nirwana (= Sanskriet voor de hoogst bereikbare staat; red.). In de tantrische tradities komt ook het begrip ‘shaktipat’ voor. Dit wil zoveel zeggen dat de ‘shakti’, de andere naam voor deze energiestroom, wordt aangewakkerd door ingrijpen van een leraar, iemand die al ‘vervuld’ is van deze kundalini. Dit is iemand die een roeping volgt om anderen te helpen, via een ritueel bij de ‘doorbraak’ van deze energie door het hele systeem. Dit ritueel mag ook alleen gebeuren onder goede begeleiding van deze leraar, in de context van een warme en liefdevolle omgeving van medeleerlingen en andere helpers.

Interessant is dat dit vaak gebeurt onder handoplegging en een gebed. Wanneer we bijvoorbeeld kijken naar onze westerse religieuze tradities, zoals de joods-christelijke traditie, komen we een aantal begrippen tegen die m.i. over hetzelfde gaan en zelfs vergelijkbare rituelen kennen. Overigens is dat bij weinig mensen bekend, zoals dat meestal gaat met mystieke ervaringen. De charismatische beweging binnen kerken (oecumenisch), waarbij ik zelf jarenlang betrokken ben geweest, sprak over de shekinah (joods begrip voor de aanwezigheid van de Scheppende Geest) ruach en de Doop en Vervulling met de Heilige Geest. In het kort: het gaat hier om rituelen waarvoor wordt gebeden als iemand zich daartoe wil openstellen om de vervulling van de Heilige Geest, onder handoplegging. Soms ontwikkelen zich dan spontaan allerlei geestelijke vermogens, die ook gemeld worden door mensen met kundalini-doorbraken of -ervaringen. Voorbeelden daarvan zijn: kunnen spreken in andere talen of in tongen, helderziend worden (profetisch) of over geneeskracht beschikken. Een gelukzalig gevoel kan groeien, een overtuigd zijn van een vervuld en zinvol leven. Dit komt niet van buiten maar dit zijn vermogens die al latent in ieder van ons aanwezig zijn; pas na een dergelijk ritueel ontstaat vaak de innerlijke ruimte en vrijheid om het naar buiten te durven brengen. Je zou kunnen zeggen dat een dergelijk ritueel een legitimerende rol heeft.

Universele menselijke ervaring

Deze ervaringen blijken echter niet gebonden aan tijd en plaats en ook niet aan een bepaalde cultuur. De duiding van deze ervaringen is echter wel cultuur-, tijd- en plaatsgebonden! Zij kunnen buiten elke religieuze en spirituele context spontaan ontstaan! Shamanisme is op dergelijke ervaringen gebaseerd bijvoorbeeld. In onze westerse samenleving is echter slechts in beperkte kringen kennis hierover, waardoor mensen door dit soort ervaringen in verwarring komen, evenals hun omgeving. Daardoor komt men nogal eens terecht in de GGZ, en worden antipsychotica of kalmerende middelen voorgeschreven. Omdat deze ervaringen invloed hebben op het bovengenoemde neurovegetatieve systeem, komen er soms klachten bij zoals slapeloosheid, problemen met spijsvertering, hartslag, pijngeleiding en dergelijke. Ervaringen van bekende mystici in de geschiedenis zijn wellicht ook zo te verklaren (denk aan de zenuwpijnen en ‘schijndood’ van Teresa van Avila).

Ervaringen van anderen

Interessant is dat ik in mijn werk met mensen in een spirituele crisis vergelijkbare ervaringen tegenkom. Heftige en langdurige lichtervaringen die soms jaren duren komen vaak voor. Maar ook onverklaarbare pijnen, schudden en trillen, gevoelens van branderigheid en vuur, cirkelend rond de wervelkolom. Ook het hebben van bijzondere ervaringen als uittredingen of geluiden in het hoofd, zoals fluittonen. Velen krijgen bijzondere gaven en talenten, worden uiterst gevoelig voor indrukken en de energie van anderen in hun omgeving. Wat ik ook veel tegenkom is dat mensen vaak eerst door een andere crisis zijn gegaan, zoals verlies van werk of van een geliefde. Periodes van depressie of ziekte, een zwangerschap en geboorte. Ingrijpende gebeurtenissen zoals een of meerdere ongelukken. Het gaat hier om een energie die voor een deel nog een mysterie voor ons blijft, hoewel we de kenmerken steeds beter kunnen herkennen, erkennen en hanteren. Acceptatie, door erkenning en herkenning de angst overwinnen, aarden, jezelf goed voeden, gestructureerde lichaamsbeweging en lichamelijk werk, mindfulness en begeleiding door iemand met ervaring, zijn de meest succesvolle wegen gebleken om ermee om te gaan.

Marisca van der Burgh,

Levensbeschouwelijk Counseler, Jungiaans Tekentherapeute, meditatiebegeleider.

Op elke maandagavond ben ik telefonisch bereikbaar via de Infolijn Alternatieve Geneeswijzen om vragen hierover te beantwoorden – van 19:00 tot 21:00 uur – op 088 2424240

Gepubliceerd in: DNUA 246 november – december 2016