Suiker, de zoete verslaving

De zoete verslaving uit de schappen

Wie ooit suikervrij heeft moeten eten, weet hoe verschrikkelijk (moeilijk) het is. Lekker uit eten, snel een kant-en-klare maaltijd in de magnetron, even onbezorgd boodschappen doen of zomaar genieten van een zak chips op de bank? Vergeet het maar. Voortaan is het etiketten lezen, oppassen met misleidende suikersynoniemen en vooral… heel veel zelf maken. Want suikers zijn overal, en ze zijn nog verslavend ook.

Suikers zijn overal

Toen ik een aantal jaren geleden de diagnose candida – een schimmel in mijn darmen – kreeg, was het antwoord simpel: schimmeldodende supplementen slikken en een suikervrij dieet volgen. Wat kan daar nou moeilijk aan zijn, dacht ik over het laatste toen nog. Maar hoe anders denk ik daar nu over. Want al snel begreep ik: suikers zijn overal. Wat begon met het nog energiek en vol goede moed uitpluizen van etiketten werd een regelrechte ramp in iedere supermarkt. Met ieder gelezen etiket daalde mijn humeur om uiteindelijk zwaar chagrijnig en met een minimum aan artikelen de winkel uit te komen. Een zak chips? Hartig van smaak, zou je denken, dus daar zit geen suiker in. Mis! Een pot mayonaise? Hoewel er doorgaans zo’n 30 verschillende soorten en merken worden uitgestald, is er werkelijk niet één zonder toegevoegde suiker te vinden. Soep uit een pakje, zak of blik? Zelfs de biologische varianten laten een indrukwekkende hoeveelheid aan suikers zien. Vleeswaar? Vergeet het maar. Er is met goed fatsoen geen enkel hammetje zonder zoetigheid in het schap te vinden. Om over kant-en-klaar-maaltjes, sauzen, dressings en ingeblikte groenten nog maar niet te spreken. Een kansloze missie. Gaandeweg werd het me wel duidelijk dat ik me voortaan naar de biologische winkel moest begeven of alles zelf moest maken. Mijn humeur was inmiddels allang tot Siberische waardes gedaald.

“Eerst dacht ik nog dat ik iets onder de leden had, maar toen ik het steeds vaker begon te krijgen en – heel opvallend – altijd vlak voor etenstijd, viel ineens het kwartje!”

Lichamelijk afkicken

Maar naast dit psychologische effect, had mijn suikerstop ook een duidelijk merkbaar lichamelijk gevolg. Na een week zonder toegevoegde suiker te hebben geleefd, werd ik soms overvallen door een angstaanjagend pijnlijk geknaag in mijn buik, trillen, beven, zweten en het gevoel van flauwvallen. Eerst dacht ik nog dat ik iets onder de leden had, maar toen ik het steeds vaker begon te krijgen en – heel opvallend – altijd vlak voor etenstijd, viel ineens het kwartje! Het was het lichamelijk afkicken van de suiker waar mijn lichaam het zo moeilijk mee had. En dat terwijl ik helemaal geen snoeper ben en nauwelijks te verleiden ben met taart, snoep of chocola. Nou, ik heb het geweten! Wekenlang heb ik dagelijks één of meerdere van dit soort aanvallen gehad die nooit langer dan een half uur duurden, maar wel zo heftig waren dat ik niets meer kon doen dan op de bank liggen en jammeren.

De suikerrush

Het deed me in elk geval beseffen hoe gevaarlijk en verslavend suiker eigenlijk is. Maar moeten we dan direct maar alle suikers vermijden? Dat is nu ook weer niet nodig, want ons lichaam heeft ook suikers, oftewel glucose nodig. Hard nodig zelfs. Maar dan niet de geraffineerde variant – ook wel bekend als kristalsuiker of witte suiker – of andere ‘snelle’ suikers die tegenwoordig overal aan toegevoegd worden. Omdat hierin alle natuurlijke hulpstoffen ontbreken die het lichaam helpen bij de vertering, wordt deze vorm van suiker supersnel door het lichaam gejaagd. Zo snel dat de pancreas het absoluut niet kan bijhouden en te laat of juist met een overvloed aan insuline reageert. In andere woorden gezegd: het zorgt er eerst voor dat je bloedsuikerspiegel met een angstaanjagende snelheid omhoog schiet (de suikerrush) om daarna met een even zo duizelingwekkende snelheid naar beneden te storten (dip).

“Dus suiker bij mijn mayo? Een zak chips die naast hartig ook zoet smaakt? Nee, dank je feestelijk!”

Wat doet suiker met je lichaam?

Enig idee wat dat met je lichaam doet? De wetenschap is er nog niet helemaal uit, maar logisch nadenken en luisteren naar mijn eigen lichaam vertelt mij dat het niet goed kan zijn als ik mijn alvleesklier dit dagelijkse ritje in de achtbaan laat rijden. Bovendien heb ik gemerkt dat ik steeds meer suiker nodig had om uit die dip te raken. Vermoedelijk liggen een uitputting van de pancreas, insulineresistentie, het remmen van het immuunsysteem, een tekort aan vitaminen en mineralen en een verhoogde kans op allerlei infecties, diabetes, obesitas en snelle veroudering op de loer. Om nog maar niet te spreken over steeds vaker gehoorde speculaties dat een instabiele bloedsuikerspiegel wel eens dé oorzaak zou kunnen zijn van hart- en vaatziekten en kanker, maar ook van allergieën, ADHD en een reeks andere aandoeningen en syndromen. Onder het mom van ‘waar rook is, is vuur’ lijkt het me dan ook beter om een dagelijkse overdosis aan suiker voortaan te vermijden.

Nobel, maar vol te houden?

Het is echter schokkend om te ervaren hoe laconiek mensen reageren op mijn keuze om bewuster met mijn suikerinname om te gaan. Heel nobel, vinden ze het vooral, maar in deze huidige maatschappij toch niet vol te houden? Waarna ze het volgende stuk taart in hun mond stoppen en de volgende lolly aan hun kinderen uitdelen. Tja, noem me een zeur, noem me een wereldverbeteraar of anti-kop-in-het-zand-steek-activist, noem me wat je wilt. Maar ik wil mijzelf en mijn kinderen niet vergiftigen of opzadelen met een levenslange verslaving en mogelijke ziektes. Daarnaast hou ik er niet van om te krijgen waar ik niet om gevraagd heb. Dus suiker bij mijn mayo? Een zak chips die naast hartig ook zoet smaakt? Nee, dank je feestelijk! Van mij mag het lukraak vervuilen van voeding dor het toevoegen van suiker best wat minder. Of is dat soms te veel gevraagd?

Toegevoegde suikers vs natuurlijke suikers

Toegevoegde suikers zijn suikers die van nature niet in het product voorkomen, maar eraan toegevoegd zijn om de smaak of houdbaarheid te verbeteren. Ook natuurlijke suikers kunnen worden geraffineerd en aan andere voedingsmiddelen worden toegevoegd. Daarnaast is het een misvatting te denken dat natuurlijke suikers minder calorieën bevatten of gezonder zijn dan hun geraffineerde broertje of zusje.

De glykemische index geeft aan hoe snel de glucose uit de koolhydraten in het bloed wordt opgenomen. Hoe lager, des te beter voor je bloedsuikerspiegel. Hoe hoger, des te slechter. Geraffineerde suiker heeft vanzelfsprekend de hoogste glykemische index en is dus een snelle suiker, een suiker die snel door het lichaam wordt opgenomen. Veel beter is het daarom om te kiezen voor ‘langzame’ suikers. Deze worden veel langzamer door het lichaam opgenomen en geven veel geleidelijker hun energie af. Daardoor hebben deze suikers veel minder effect op de bloedsuikerspiegel.

Sandra Zuiderduin