Citroenmelisse
Uit: Nr. 262, jul/aug 2019
De Latijnse naam voor citroenmelisse is Melissa officinalis. Melissa betekent honingbij en dat zie je ook terug in het gebruik. Imkers smeren citroenmelisse op hun bijenkasten om de bijen hun weg naar de kas makkelijker te laten vinden maar ook om nieuwe bijen te lokken. Dit komt doordat de etherische olie van de plant qua chemie erg lijkt op een feromoon dat bijen zelf produceren. De plant heeft dus niet voor niets deze naam. Zelfs de varroamijt kan ermee worden voorkomen. Deze mijt zorgt ervoor dat de jonge bijen zonder vleugels ter wereld komen en dus niet kunnen vliegen.
De vaste plant heeft een vierkante stengel met hieraan eironde gekartelde bladeren die tegenover elkaar staan en fris naar citroen ruiken. Ze heeft kleine witte bloemen die later gelig kleuren.
Ze kan wel tot 80 cm uitgroeien en is een sieraad voor je tuin. Het wordt echt een prachtig geurende bos. Wel elk jaar even terugsnoeien.
Het kruid komt van origine uit het Midden-Oosten, maar was ook al vroeg geliefd bij de Grieken en Romeinen. De Griek Dioscorides, een chirurg in het leger van de keizer, gebruikte de plant om haar wondhelende en ontstekingsremmende eigenschappen. De Romein Plinius de Oudere ging nog een stapje verder. Hij beweerde dat het bloed al stolde op het zwaard als het was omwonden met citroenmelisse. In 810 schreef Karel de Grote de kloosters al voor om citroenmelisse te gaan gebruiken.
In de 10e eeuw gebruikten de Arabieren haar als hartversterkend middel en tegen depressie. Dit wetende, besloot een Europese kruidenarts begin 1900 haar in te zetten bij humeurigheid van meisjes en zwakke vrouwen. Tegenwoordig wordt ze ingezet als zeer rustgevend medicijn, enorm krachtig in haar kalmering. Ze werkt goed bij slapeloosheid, somberheid, depressie, overspannenheid, examenvrees en klachten met een nerveuze oorzaak zoals hoofdpijn, migraine en hartkloppingen. En zelfs menstruatieklachten die een nerveuze oorzaak hebben, worden met dit kruid behandeld.
Keizer Karel V, een zoon van Philips de Schone en Johanna de Waanzinnige, was bang dat de erfelijke krankzinnigheid bij hem zou toeslaan. Hij dronk iedere dag karmelietenwater (zie recept) waarvan citroenmelisse het hoofdbestanddeel is. Dit karmelietenwater komt van oorsprong uit het karmelietenklooster in Parijs. In Nederland werd het later ook wel melissegeest genoemd.
Het elixer werd zelfs door Paracelsus (beroemd arts en theoloog rond 1500) de hemel in geprezen als een levenselixer en krachtgever.
Maar natuurlijk moeten we niet vergeten, dat citroenmelisse ook een keukenkruid is. Het werkt bevorderend op de spijsvertering; het stimuleert de galafscheiding; vermindert darm- en maagkrampen; helpt bij nerveuze maag- en darmproblemen, misselijkheid en zelfs bij zwangerschapsbraken. In het laatste geval absoluut niet meer dan drie kopjes per dag.
Indien men last heeft van een koortslip (herpesinfectie), dan kan de zalf enorm helpen. Zodra de verschijnselen beginnen, gelijk beginnen met smeren en het zet niet door. De infectie verdwijnt dan voordat het ergste gaat beginnen. Zelfs bij de ziekte van Pfeiffer ofwel de gezwollen milt en bij problemen na vaccinaties werkt ze goed.
De bladeren zijn het meest geneeskrachtig, maar wel vóór de bloei plukken. Dan zit de kracht nog niet in de bloemen. Hiervan kun je thee, tinctuur en zalf maken. Het drogen is vrij lastig, de blaadjes worden vrij snel zwart, dus goed verspreid drogen. De blaadjes worden dan wel vrij smakeloos, maar blijven desondanks wel geneeskrachtig. De etherische olie is heel duur omdat het erg moeilijk uit de plant te verkrijgen is.
Citroenmelisse absoluut niet gebruiken bij:
• Glaucoom (verhoogde oogdruk)
• Ziekte van Hashimoto (schildklieraandoening)
• Zwangerschap, tenzij er sprake is van zwangerschapsbraken; dan absoluut niet meer dan 3 kopjes thee per dag drinken.
Als extra toevoeging voor gebruik bij dieren wil ik graag nog even vertellen dat citroenmelisse werkt bij bloedluis bij kippen en ander gevogelte. Het hok goed schoonmaken met de thee; melissestengels in het hok leggen; dat werkt zeker bij kippen erg goed omdat die lekker gaan krabben.
Recept karmelietenwater:
25 gr vers blad van citroenmelisse, 20 gr verse citroenschil, 10 gr vers blad van wilde marjolein, 1 kaneelstokje, 5 kruidnagelen, 1 tl geraspte nootmuskaat, 1 el engelwortelzaden of geraspte engelwortel, 1 el korianderzaden en 250 ml wodka (conservering)
Kneus alle droge ingrediënten in een vijzel. Stop dan alles in een goed schoongemaakte fles of pot en vul hem af met de wodka. Goed afsluiten en dan minimaal 3 weken laten staan op een koele donkere plek; in de kelder zou het beste zijn. De eerste week af en toe eens schudden om alle ingrediënten goed te mengen. Na ongeveer 3 weken (niet langer dan 3 maanden) zeven door een katoenen doek, de doek erna goed uitknijpen en dan nog een keer zeven door een koffiefilter, dan is hij klaar.
Tinctuurflesjes vullen en elke dag voor het ontbijt 10 druppels in lauwwarm water drinken. Dan word je volgens zeggen heel oud.
Marjan Hofstra, kruidenvrouw
kruidenkracht@hotmail.com
www.kruidenkracht.nl