Valeriaan
Uit: Nr. 273, mei/jun 2021
Het medicinaal toepassen van kruiden gebeurt in alle werelddelen. Zo zien we dat in zowel de Europese als de Zuid-Amerikaanse kruidengeneeskunde valeriaan al eeuwenlang wordt gebruikt. Valeriaan staat in Europa zelfs in de top tien van meest gebruikte kruiden. De Europese en Zuid-Amerikaanse valeriaansoort hebben qua werking veel overeenkomsten, alhoewel het er op lijkt dat de Zuid-Amerikaanse soort wat sterker werkt.
Eigenschappen van valeriaan:
• antibacterieel
• mild pijnstillend (bijv. bij spanningshoofdpijn, ontstekingen, enz.)
Valeriaan is ondersteunend bij:
• slapeloosheid of verstoorde slaap door verschillende (psychische) oorzaken
• stress, nerveuze spanning, rusteloosheid, angst
• spasmen (zoals darmkramp, nerveuze maagklachten)
• hoge bloeddruk
Er kan onderscheid gemaakt worden tussen het product Amantilla – waarvan geen bijwerkingen of toxiciteit geconstateerd zijn – en andere valeriaanproducten. Daarvoor kunnen de volgende contra-indicaties gelden:
• zwangerschap en het geven van borstvoeding (onvoldoende veiligheidsgegevens)
• leeftijd onder 12 jaar (alleen onder begeleiding van een deskundige)
• overgevoeligheid voor planten uit de Valerianaceae familie (kan zich uiten in maagkrampen, trillen of vermoeidheid; dit komt zelden voor)
Valeriaan (Valeriana officinalis oftewel Amantilla) werkt primair op het zenuwstelsel. Het is rustgevend en slaapbevorderend. De ESCOP (Europese organisatie voor fytotherapie-onderzoek) adviseert valeriaan bij nervositeit en slaapstoornissen. Deze toepassingen zijn wetenschappelijk bewezen. Ook wordt het wel aanbevolen om angst tegen te gaan, maar voor die werking is geen bewijs. Daarvoor zijn andere kruiden beter geschikt, zoals kava kava, sint-janskruid en citroenmelisse.
Werkzame stoffen
Van de valeriaanwortel wordt een tinctuur gemaakt. Dit levert het best werkzame product op. Thee heeft een te zwakke werking.
De wortel bevat voldoende GABA om een rustgevend effect te krijgen. GABA is een lichaamseigen stof – kalmerend en rustgevend – die in onze hersenen wordt aangemaakt. Dat gebeurt echter niet altijd in een voldoende hoeveelheid, vooral niet bij stress.
Verder bevat de wortel valereenzuur, valepotriaten, alkaloïden en andere bestanddelen die samen een medicinale werking hebben. Het blijkt dat met name valereenzuur de effectiviteit van GABA versterkt. Het uiteindelijke effect van GABA is vergelijkbaar met diazepam (valium).
De werkzame stoffen van valeriaan bevorderen een goede slaapkwaliteit (zelfs bij mensen zonder slaapproblemen). Ze vergemakkelijken het inslapen en het doorslapen, zonder sufheid en concentratieproblemen in de ochtend na inname. Tevens helpen valereenzuur en valepotriaten om de spieren te ontspannen (spasmolytische activiteit).
Toepassing
Valeriaan wordt vooral gebruikt bij (chronische) slapeloosheid die veroorzaakt kan zijn door stress, angst, (post)menopauze, rusteloze benen (syndroom), kankertherapie, reuma of bij stoppen met het gebruik van benzodiazepines. Het kan een paar weken duren voordat de effecten van valeriaan goed merkbaar worden.
Voor de meeste mensen geldt dus dat er geen bijwerkingen van valeriaan zijn; dit in tegenstelling tot valiumproducten. Het duurt alleen wat langer voordat de werking van valeriaan merkbaar is. En anders dan bij synthetische slaapmiddelen, is er bij valeriaan geen sprake van een ‘katereffect’.
Niet alle valeriaanproducten zijn van goede kwaliteit. Laat u goed voorlichten en ga eventueel naar een ervaren therapeut met kennis van kruiden.
John Koezen
mensennatuur.net