Vrouwenmantel

Uit: Nr. 248, maa/apr 2017

De Latijnse naam van deze plant is Alchemilla vulgaris en verwijst naar de inhoudsstoffen van de plant die gebruikt werden door de alchemisten.

Ik zag het kruid tijdens mijn vakantie op IJsland tussen de stenen, op de bergen en in het gras. In vroeger tijden was het kruid gewijd aan Freya, de godin van de vruchtbaarheid; zij is de godin van de noordelijke landen. De plant kan – als je de IJslandse verhalen gelooft – het maagdenvlies herstellen en de ouder wordende borsten een jeugdig elan geven. Na de kerstening werd Freya opzij gezet. Maria kwam in haar plaats, maar Freya is zo voelbaar in dit land en laat zich niet verdrijven: overal bloeit de vrouwenmantel.

Alchemilla is afgeleid van het Arabische woord Alkemelych wat magiër of alchemist betekent. De Nederlandse benaming voor de vrouwenmantel verwijst naar de mantel van Freya. Het heeft een blad als een fluweelachtige mantel die doet denken aan de bescherming die het kruid biedt aan de baarmoeder. Het blad verzamelt dauwdruppels, die uit de bladvormen komen. De geel-groenachtige kleur van de bloemen onderscheidt zich nauwelijks met de kleur van het blad.

De vrouwenmantel werkt op de vrouwelijke organen. De plant doet dat samen met de hypofyse, het meesterbrein van de hormonen. Dat betekent dat het kruid een regulerende, maar soms ook een tegengestelde werking heeft. Vrouwenmantel doet wat nodig is: zij activeert, kalmeert of versterkt de baarmoeder. Ook is vrouwenmantel werkzaam bij premenstruele (PMS) klachten en bij te zwakke of te sterke menstruatie. Het is een goed kruid voor vrouwen die na pilgebruik het lichaam ontvankelijk willen maken voor een zwangerschap. Het is werkzaam bij jonge meisjes bij wie de menstruatie niet goed doorkomt en bij de overgang ondersteunt het de hormonale veranderingen. Na de bevalling kan men ook vrouwenmantel nemen om het lichaam goed te laten herstellen.

Omdat de doorbloeding in de onderbuik wordt gestimuleerd, wordt vrouwenmantel niet in de zwangerschap gebruikt.

Een man kan dit kruid ook gebruiken, maar dan om een andere reden, namelijk bij hypoglykemie (= bloedsuiker te laag; red.). Deze aandoening is vaak tijdelijk. De alvleesklier werkt dan te hard. Vrouwenmantel kalmeert de alvleesklier. Men moet hypoglykemie niet verwarren met hyperglykemie (= bloedsuiker te hoog; red.), een aandoening waarbij de alvleesklier te langzaam werkt; dan zou varkensgras mogelijk kunnen helpen.

In de Middeleeuwen werden de druppels van het blad verzameld door de alchemisten. De alchemie is een oude vorm van de natuurfilosofie, waarbij de elementen van scheikunde, natuurkunde, religie en geneeskunde verenigd zijn. De magiërs gebruiken de dauwdruppels; zij noemden dit hemelwater. Zij verwerkten de druppels in hun alchemistische proces bij pogingen om van lood goud te maken.

Dit proces kreeg nog grotere betekenis toen een herder op een dag een tekst vond waarin beschreven werd hoe wij geestelijk het goud in onszelf kunnen vinden. Ook dit is een alchemistisch proces om onze persoonlijkheid (lood) te helpen om onze zuiverheid (goud) te vinden of te ontmoeten: de heilige graal, de steen der wijzen. Dan komt die waarheid naar boven: dat God niet ver weg is buiten ons; Hij is ín ons. De 7 zuiveringsstappen die hier naartoe leiden, zijn te vinden in vele geschriften. Ook in sprookjes en muziekstukken wordt dit thema vaak hoorbaar en voelbaar.

Toepassingen:

Verzamel: de dauwdruppels en dep de huid ermee; een weldaad voor de huid.

Thee: van het bloeiend kruid; kan ook als lotion gebruikt worden.

Tinctuur: wordt van de wortel van de plant gemaakt; in het voorjaar of najaar oogsten.

Soorten: Er bestaan diverse soorten vrouwenmantel. De mollis, de vulgare en de alpina. Alle drie zijn goed te gebruiken.

Let op: thee en tinctuur niet in de zwangerschap gebruiken, ook niet bij pilgebruik.

Trudy van Diepen

www.kruidenvrouw.nl