Gezonde ademhaling: de Buteyko-methode

Ons lichaam bestaat uit cellen. Hart en bloedvaten, longen en bronchiën bedienen de behoeftes van onze cellen. Het einddoel van het gehele ademhalingssysteem is de voor het leven van de cel benodigde hoeveelheid zuurstof en kooldioxide te verzorgen.

Wij zien ademhalen als een vanzelfsprekendheid, maar het is essentieel voor ons bestaan!

 

Ademhaling in de norm

In de medische wereld wordt niet gesproken over een goede (of slechte) ademhaling, maar over ademhaling ‘in de norm’. Te veel of te weinig, te laag of te hoog, betekent een afwijking van de norm en dus ziekte.

Ons lichaam is gemaakt om te kunnen reageren op stresssituaties. Onze voorouders leefden in de omstandigheden waar voedsel schaars was en men altijd alert was om te rennen of te vechten. De moderne mens, vooral in de welvaartsmaatschappij, leeft onnatuurlijk. Wij hebben te veel geestelijke spanning, te veel emotionele prikkels, we bewegen te weinig, we eten te veel en we eten vaak producten die giftige stoffen bevatten. Dit alles verstoort onze stofwisseling, onze gaswisseling en onze ademhaling. Zonder dit te beseffen ademen veel mensen drie à vier keer meer lucht per minuut dan de norm. Onderzoek heeft aangetoond dat meer dan 85% van de mensen in onze westerse maatschappij een meer of mindere mate van hyperventilatie heeft!

Hyperventilatie

Hoe meer je ademt, hoe meer je ook wílt ademhalen: door hyperventilatie daalt het kooldioxidegehalte in de longen en in het bloed; de zuurstof wordt slecht opgenomen en door een tekort aan zuurstof wil je méér ademen. Je komt dus in een vicieuze cirkel van hyperventilatie terecht. Kooldioxide is de hoofdregelaar van alle stofwisselingsprocessen en om gezond te zijn moet deze stof in ons lichaam in de norm vallen.

 

Dr. Buteyko en zijn methode

De Buteyko-methode werd ontwikkeld door de Russische arts, Konstantin Buteyko. Tien jaar lang experimenteerde hij in laboratoria met zieke en gezonde mensen. Daarnaast trainde hij tweehonderd medisch specialisten van wie de meesten dankzij de Buteyko-methode waren genezen van een aandoening. Op 1 januari 1967 kon het team aantonen dat ze duizenden mensen die aan astma of hyperventilatie leden succesvol behandeld hadden.

In 2003 heeft Buteyko, op tachtigjarige leeftijd, Prins Charles genezen van zijn eczeem door het toepassen van die methode. Nu in 2012 heeft de Buteyko-methode al vele honderdduizenden mensen wereldwijd geholpen.

Over het algemeen wordt aangenomen dat door diep ademhalen de aanvoer van zuurstof in het lichaam verbetert. De Russische dokter Buteyko ontdekte echter bij zijn patiënten, dat in feite precies het omgekeerde het geval is. Door te veel longventilatie wordt er veel koolzuurgas het lichaam uitgeblazen. Daardoor ontstaat er een tekort aan koolzuur, wat de binding tussen hemoglobine en zuurstof versterkt, waardoor zuurstof slechter wordt afgescheiden en dus moeilijker bij de cellen komt. De patiënt krijgt het gevoel van luchttekort en gaat steeds dieper ademhalen met als gevolg bijvoorbeeld astma of angstaanval. Om zich tegen bovenmatige uitscheiding van koolzuur te beschermen, vernauwt het lichaam de uitstromingskanalen van koolzuurgas. De bloedvaten en de bronchiën vernauwen, de neus raakt verstopt. Het tekort aan zuurstof in de hersenen wordt hierdoor nog eens versterkt.

Hoe dieper de ademhaling is, hoe minder zuurstof er in de cellen van de hersenen, het hart en de nieren komt. Ergo, hoe meer de mens ademhaalt, hoe meer hij een gebrek aan lucht voelt en hoe meer hij zal ademhalen. Er ontstaat een vicieuze cirkel met als gevolg dat ziekten die met een diepe ademhaling gepaard gaan een chronisch karakter krijgen. Door de ademhaling in de norm te krijgen, worden de negatieve gevolgen van een verkeerde ademhaling voorkomen.

Prestatieverbetering van topsporters

Zelfs topsporters kunnen last hebben van hyperventilatie, terwijl zij toch op topniveau functioneren. Door het verbeteren van hun basisademhaling is dus extra winst te behalen. Niet alleen voor prestatieverbetering, maar ook voor herstel; een goede basisademhaling zorgt ook voor minder verzuring in het lichaam. Sporters die ik mag begeleiden, merken duidelijk het verschil tussen hun mentale en fysieke staat, voor, tijdens en na training en wedstrijd.

Groot voordeel is ook dat bij een ademhaling in de norm, het lymfesysteem optimaal werkt. Het lymfesysteem is van groot belang voor het afweersysteem van het lichaam, voorkoming van een auto-immuunrespons, transport van bloedcellen, het reinigen van het bloed en het vervullen van een immuunafweerfunctie. Zonder een goed functionerend lymfesysteem zouden we snel sterven omdat onze cellen dan onvoldoende hun afval kwijt kunnen.

Het belang van CO2

Volgens veel gangbare westerse medische inzichten wordt aangenomen dat CO2 een eindproduct is dat we liever kwijt dan rijk zijn. Dat verklaart veel van de onduidelijke informatie over ademhalen.

Een diepe ademhaling (longhyperventilatie) is schadelijk, want daardoor wordt koolzuurgas (CO2) bovenmatig afgescheiden en ontstaat er een tekort aan koolzuur in het lichaam. Het zuur-base-evenwicht (pH) in het lichaam raakt verstoord. Om dit te compenseren, wordt de activiteit van enzymen en vitaminen in het lichaam veranderd. Als gevolg daarvan ontstaat er een verstoring van de stofwisseling. Dat laatste veroorzaakt onder andere allerlei allergieën, aanleg tot verkoudheid en daling van de weerstand.

CO2 is een zeer belangrijke stof voor alle levende wezens. Het is zelfs zo dat het vaste peil van CO2 nauwkeuriger door het lichaam wordt behouden dan het peil van zuurstof (O2). Als het CO2-gehalte in het lichaam onder 3% zakt, zullen we onmiddellijk sterven. Bij de norm van 6,5% CO2 in de longblaasjes, functioneert ons lichaam optimaal en de zogenaamde chronische en ongeneeslijke welvaartziekten, die tegenwoordig tot 90% van het ziekteverzuim vormen, zullen verdwijnen.

Voor een optimale gezondheid is het van belang om balans in het lichaam na te streven. De energie in de cellen is hoog als deze in goede gezondheid functioneren. De kwaliteit van je leven is de kwaliteit van je cellen.

Ons lichaam onderhoudt nauwkeurig de parameters van het milieu binnen de cellen, ondanks de veranderingen in het externe milieu (de omgeving waar het in leeft). Dit heet homeostase. De belangrijkste parameter die het meest nauwkeurig onderhouden wordt, is de zuur-base-verhouding. Als ons lichaam te zuur of te basisch wordt, ontstaat een verlamming van de stofwisseling en gaan alle cellen dood. Het bloed bijvoorbeeld dient een pH te hebben van 7,36. Als de pH-waarde onder zeven zakt of tot acht stijgt, gaan we dood.

Het lichaam wil overleven en zal dus alles doen om het percentage pH constant op 7,36 te houden. Het gaat hierbij zo ver dat het zelfs kan overgaan tot kannibalisme (zichzelf opeten)! Osteoporose bijvoorbeeld is een aandoening van de botten waarbij ze broos worden. Vaak is het lichaam langere tijd verzuurd, zijn er geen reserves meer en moet het calcium aan de botten onttrekken opdat het bloed een pH van 7,36 kan vasthouden. Aanmaak van cholesterol en hoge bloeddruk zijn beschermende reacties van het lichaam om de zuur-base-verhouding optimaal te houden.

Hemoglobine als transporteur van zuurstof

Hoewel O2 (zuurstof) op de derde plaats staat van belangrijkste parameters van het leven (na zuur-base-evenwicht en CO2-percentage) is zuurstof de bron van onze levensenergie. Hemoglobine in het bloed zorgt voor het transport van O2, van de longen naar de cellen. De hemoglobine pakt zuurstof op, vervoert het naar de cellen en levert het daar af. Hiervoor is een bepaald percentage CO2 nodig. Als we een te laag CO2-percentage in ons lichaam hebben, kan de hemoglobine niet zo gemakkelijk O2 loslaten in de cellen. Als het CO2-gehalte in het bloed daalt, worden ook onze slagaderlijke bloedvaten vernauwd. Dit verslechtert de doorbloeding en de zuurstofopname. Dit is een erg belangrijk inzicht, want het houdt in dat wanneer we te veel ademen (lees: te veel lucht per minuut in- en uitademen) ons CO2-percentage zakt en er dus minder O2 in de cellen wordt opgenomen dan gewenst. Er ontstaat een chronisch tekort aan zuurstof in de weefsels en daardoor dus een tekort aan energie, opeenhoping van afvalstoffen, verslechtering van de weerstand, hoge prikkelbaarheid van het zenuwstelsel en lage stressbestendigheid.

Nog meer ademhalen zorgt op den duur voor een extreme vorm van hyperventilatie, astma, COPD, slaapapneu, of aandoeningen zoals verhoogde bloeddruk, verhoogd cholesterol, vernauwing van de bronchiën, hoofdpijn, spierpijn of chronische vermoeidheid. Deze klachten zijn vaak een direct of indirect gevolg van een verkeerde ademhaling.

Ademhaling is het meest onderschatte middel voor een betere gezondheid, meer energie en een verbeterde mentale staat.

Dennis Huizenga

www.newmentalcoaching.nl

(e-mail via contactformulier op site)