Lichamelijke oorzaken van overgewicht Deel 4

Minder eten en meer bewegen is niet voldoende

De huidige maatregelen van de overheid op het gebied van de vermindering van over­gewicht hebben de laatste 30 jaar niet veel geholpen. In 2016 was, volgens het Centraal Bureau voor Statistiek, meer dan de helft van alle Nederlanders te zwaar. Dat is niet zo vreemd, want de aanpak van overgewicht is – zoals u in de vorige delen heeft kunnen lezen – veel complexer dan het simpele advies ‘minder eten en meer bewegen’. Wist u bijvoorbeeld dat de preventie van overgewicht bij kinderen al voor de conceptie begint? En dat het risico op overgewicht bij kinderen kan worden doorgegeven aan de volgende generaties, waardoor een sneeuwbaleffect ontstaat? In de laatste twee delen van deze serie leest u daar meer over.

Overgewicht, met name rond het middel, gaat hand in hand met de kans op het ontwikkelen van diabetes type 2. In Nederland hebben meer dan een miljoen mensen, daardoor, diabetes, en elke week komen er 1200 nieuwe diabetespatiënten bij.

Diabetes omkeerbaar

Tot nu toe werd altijd gedacht dat diabetes type 2 een ongeneeslijke aandoening was. Nieuwe inzichten laten echter zien dat deze ziekte wel degelijk te genezen is, zelfs voor mensen die al insuline gebruiken. De behandeling bestaat o.a. uit een streng dieet dat twee maanden moet worden volgehouden en een aanvulling op voedingstekorten die vaak bij diabetespatiënten voorkomen. De bloedsuiker daalt vaak al na een week naar een gezonde waarde en na twee maanden kan in overleg met de arts de medicatie langzaam worden afgebouwd. Meer lezen hier over? Kijk op mijn website.

Vrouwen na de menopauze

Vrouwen hebben het na de menopauze, bij het voorkomen van overgewicht extra zwaar. Wat vrouwen namelijk vaak niet weten, is dat de typische overgangsklachten, zoals opvliegers en stemmingswisselingen, slechts het topje van de ijsberg aan gezondheidsproblemen zijn waar vrouwen tijdens deze levensfase mee te maken kunnen krijgen. Een verhoogd risico op over­gewicht hoort hier ook bij. Dit verhoogde risico wordt veroorzaakt door het afnemen van de vrouwelijke hormonen, waardoor een verminderd verzadigingsgevoel en een verlaagde verbranding kunnen ontstaan. Ook hebben vrouwen na de menopauze 40% kans op het hyperinsulinemie- syndroom (prediabetes) waardoor ze gewicht rond het middel vasthouden en ondanks extra beweging geen vet verbranden.

Meer dan de helft van alle Nederlanders is te zwaar

Verzadigingsgevoel

Een verminderd verzadigingsgevoel kenmerkt zich doordat u kort na de maaltijd merkt dat u toch weer te veel gegeten heeft of doordat u de hele dag met eten ‘bezig’ bent. In deel 2 van deze serie heeft u meer over de kenmerken kunnen lezen.

Langzamer eten en 15 minuten wachten voordat u een tweede portie opschept, werkt eigenlijk voor iedereen het best. Maar de verzadiging kan ook worden gestimuleerd met bepaalde voeding, zoals eiwitten en vezels.

Eiwitrijke voeding werkt sterk verzadigend en verhoogt bovendien de verbranding, waardoor u de hele dag meer calorieën verbrandt. Een omelet met champignons, kaas en tomaat als ontbijt is daarom een goede manier om de dag te beginnen. Laat brood tijdens het ontbijt achterwege. Zelfs bruinbrood heeft een ongezonde glykemische indexwaarde van 65 (zie deel 3). Zorg ervoor dat u tijdens het ontbijt genoeg eet, zodat u het tot de lunch uit kunt houden zonder tussendoor te eten.

Na de menopauze kunnen vrouwen sojayoghurt (zonder suiker) met bosfruit (bessen, bramen, aardbeien, etc.) als ontbijt gebruiken. Sojayoghurt bevat plantaardige fyto-oestrogenen (vrouwelijke hormonen), waardoor het verzadigingsgevoel en de verbranding toenemen. Voeg het bosfruit de avond tevoren aan de sojayoghurt toe; dan kan het ontbijt vast op smaak komen.

Zowel voor het ontbijt, de lunch als het avondeten kunt u uw verzadigingsgevoel stimuleren door een half uur voor de maaltijd een glas water met 2-3 gram psylliumvezels te drinken. Hierdoor voelt u zich eerder verzadigd en wordt uw voeding langzamer in het lichaam opgenomen, waardoor u minder snel weer honger heeft. Het is wel verstandig om psylliumvezels eerst in een kleine hoeveelheid te proberen om te zien of u niet allergisch bent voor deze vezel. Bij ouderen blijkt één glas water, zonder toevoegingen, voor de maaltijd al een extra verzadigd gevoel te geven.

Verlaagde verbranding

U heeft een verlaagde verbranding als u minder eet dan u eigenlijk qua leeftijd, lengte, geslacht, gewicht en mate van beweging zou mogen en toch niet afvalt. Als u minder dan 1500 kcal per dag eet en hetzelfde gewicht blijft houden, heeft u waarschijnlijk een verlaagde verbranding. Deze kan worden veroorzaakt door het hyperinsulinemie-syndroom en door een te hoge waarde van triglyceriden (bloedvetten). Het leptinesignaal dat door uw vetweefsel wordt gemaakt, komt dan niet in de hersenen aan waardoor uw lichaam denkt dat u, ondanks uw overgewicht, verhongert. Het lichaam verlaagt dan uw verbranding. Zie deel 2 van deze serie voor meer informatie.

Ook door een dieet met een strenge calorierestrictie wordt uw verbranding verlaagd. Uw ‘oergenen’ zijn hiervoor verantwoordelijk. Uw oergenen ‘denken’ dan dat u in een omgeving terecht bent gekomen waar een voedselschaarste heerst en proberen u in leven te houden door uw verbranding te verlagen.

Opnieuw kunnen we een eiwitrijke voeding gebruiken. Een eiwitrijk ontbijt verhoogt de hele dag uw verbranding. De eerder genoemde kaasomelet met champignons en tomaat, zonder brood, is een uitstekende keuze. Ook kan men kiezen voor het ontbijt met sojayoghurt en bosfruit.

U kunt uw verbranding ook verbeteren door krachttraining, waarbij u uw spieren ontwikkelt. Spieren kosten de hele dag energie, ook als ze niet worden gebruikt. Beide adviezen, meer eiwitten en krachttraining, verhogen uw verbranding in rust; dat is de verbranding die gewoon doorgaat als u rustig in een stoel zit. Met dit advies verliest u dus, zelfs als u niets doet, nog gewicht!

Trage schildklier

Een verlaagde verbranding kan ook worden veroorzaakt door een onopgemerkte trage schildklier (hypothyreoïdie). Mensen met hypothyreoïdie hebben het vaak koud, last van uitvallend haar, afgebroken nagels, overgewicht, obstipatie en zijn vaak moe. Vrouwen hebben, vooral op latere leeftijd, een hogere kans op hypothyreoïdie dan mannen. In deel 2 heeft u daar meer over kunnen lezen.

Een tekort aan jodium kan hypothyreoïdie veroorzaken. In Nederland wordt jodium toegevoegd aan zout en brood omdat onze voeding anders te weinig jodium zou bevatten. Maar als u om af te vallen geen of weinig brood eet en vanwege een gezonde leefstijl weinig zout gebruikt, krijgt u zeker te weinig jodium binnen. Dan is het verstandig om via een voedingssupplement extra jodium aan uw dagelijkse voeding toe te voegen; 150-300 microgram per dag is voldoende.

Bij vrouwen kan hypothyreoïdie tijdens de zwangerschap optreden waardoor ze na de zwangerschap overgewicht ontwikkelen.

Hypothyreoïdie moet door een arts met schildklierhormonen worden behandeld. Daar wordt vaak het geneesmiddel Thyrax voor gebruikt. Thyrax is een middel dat alleen het schildklierhormoon T4 bevat. Als uit onderzoek blijkt dat bij u de omzetting van het passieve T4 naar de actieve vorm T3 niet goed verloopt, kunt u beter worden behandeld met een geneesmiddel waarin zowel T4 als T3 is opgenomen.

Wat u in deel 5 en 6 zult lezen…

Voorkomen is beter dan genezen. Deze volkswijsheid is in het bijzonder van toepassing bij het voorkomen van overgewicht. U kunt echter alleen ‘iets’ voorkomen als u de juiste keuzes kunt maken en dat is niet altijd eenvoudig in Nederland. Want hoe kunt u nu weten dat, als u kiest voor producten met natuurlijke vruchtensuikers, u eigenlijk kiest voor in een fabriek gemaakte fructose, waardoor u meer risico loopt op een verminderd verzadigingsgevoel en insulineresistentie (oorzaak van het hyperinsulinemie-syndroom). In de volgende twee delen van deze serie kunt u lezen hoe u het risico op overgewicht voor uzelf maar ook voor de volgende generaties kunt verminderen.

Cora de Fluiter

www.coradefluiter.nl