Zweten is gezond

Een mens heeft tussen de 2 en 4 miljoen zweetklieren. Hoewel vrouwen over het algemeen meer zweetklieren hebben dan mannen, produceren mannen over het algemeen meer zweet, omdat hun zweetklieren actiever zijn.

Water is een bouwstof, oplos- en transportmiddel en speelt een belangrijke rol bij de warmteregulatie. Als de lichaamstemperatuur te hoog wordt, neemt de doorbloeding van de huid toe en gaan de poriën openstaan. De zweetklieren zorgen er dan vervolgens voor dat het lichaam vocht af gaat voeren. Het zweten zorgt ervoor dat de lichaamstemperatuur niet te veel stijgt.

De transpiratie wordt aangestuurd door het autonome zenuwstelsel en door hormonen. Bij een normale lichaamstemperatuur scheidt het lichaam 300–500 ml zweet per dag af. Bij hoge temperaturen en lichamelijke inspanningen is dat een veelvoud hiervan. Zo kunnen marathonlopers meer dan 3 liter zweet per dag produceren. De samenstelling van het zweet varieert. Naast water bevat zweet ook keukenzout, ammoniak en eiwit.

Het is belangrijk bij het afscheiden van veel zweet niet alleen de hoeveelheid vloeistof weer aan te vullen, maar ook het keukenzout.

Elektrolytenverlies

Het is belangrijk bij het afscheiden van veel zweet niet alleen de hoeveelheid vloeistof weer aan te vullen, maar ook het keukenzout. Een onderzoeksgroep aan de North Western University in de Verenigde Staten heeft een elektronische pleister ontwikkeld, waarmee de samenstelling van zweet – en dus een eventueel elektrolytenverlies – gemonitord kan worden. Deze kan behalve voor bijv. marathonlopers en wielrenners, ook gebruikt worden om de vochtstatus van ouderen te monitoren.

Tatoeages

Uit een kleine studie onder 10 gezonde mannen bleek dat tatoeages de zweetvloed en natriumconcentratie kunnen beïnvloeden. De getatoeëerde huid gaf minder zweet af en bevatte een hogere natriumconcentratie. Het zweten werd opgewekt met behulp van pilocarpine (alkaloïde uit plantenblad van de Pilocarpus; red.) op zowel de getatoeëerde als ongetatoeëerde huid.

Jodium

Tot wel twintig procent van al het jodium in ons lichaam is opgeslagen in de huid. In het bijzonder de zweetklieren bevatten veel jodium. Een tekort aan jodium in de zweetklieren uit zich in een droge huid, barstjes en kloofjes en een verminderd zweetvermogen.

Zware metalen

Zweten zou een veilige en effectieve manier kunnen blijken te zijn om zware metalen, zoals arsenicum, cadmium, lood en kwik, uit te scheiden.

Een andere studie onderzocht dat bloed, zweet en urine van 20 personen en analyseerde ongeveer 120 substanties die in verschillende hoeveelheden in de diverse vloeistoffen werden aangetroffen. Volgens de onderzoekers lijkt het erop dat de meeste schadelijke elementen een voorkeur hebben voor uitscheiding via zweet. Zo werden sommige elementen die duidelijk konden worden aangetoond in zweet, niet gevonden in serum. Het opwekken van zweten lijkt een methode te zijn voor het verwijderen van giftige stoffen uit het menselijk lichaam.

In een studie die was opgezet om de concentratie van Bisphenol-A aan te tonen in bloed, urine en zweet werd deze stof bij 80% van de deelnemers aangetoond in hun zweet, terwijl het bij sommigen van hen, niet aantoonbaar was in serum (= plasma met uitgefilterde cellen en stollingsfactoren; red.), bloed of urine. Bisphenol-A is een chemische stof die de hormoonhuishouding beïnvloedt en als weekmaker in plastic wordt gebruikt.

De onderzoekers concludeerden dat het monitoren van bloed of urine de aanwezigheid van Bisphenol-A zou kunnen onderschatten; bij het bepalen van de aanwezigheid van deze stof kan daarom wellicht beter een zweetanalyse overwogen worden.

Huidinfectie

Dermcidin is een antimicrobiële peptide met een breed spectrum aan activiteit. Uit onderzoek blijkt dat zweten over het algemeen leidt tot een afname van levensvatbare bacteriën, wat het risico op huidinfecties doet afnemen. Een studie suggereerde dat mensen met atopische dermatitis, die terugkerende bacteriële of virale infecties hadden, dermcidin missen in hun zweet, wat het aangeboren verdedigingsmechanisme van de menselijke huid verzwakt.

Deodorant

Deodorant is niet zo’n goed idee om transpireren tegen te houden. Een onaangename lichaamsgeur kan o.a. worden veroorzaakt door stress, ziekten, medicatie, zwavelrijk voedsel, ontgiften, alcoholgebruik, kruiden of slechte hygiëne. Veel deodorants bevatten aluminiumchloorhydraten die zorgen voor een vernauwing van de poriën om zweetlucht tegen te gaan. Deze stof be-hoort echter tot de xeno-oestrogenen die een sterke oestrogeenachtige en hormoonverstorende werking hebben. Er bestaan ook deodorants zonder deze middelen.

Daarnaast is zweten een natuurlijk proces dat een positieve werking heeft voor het lichaam en daarom is het niet zo’n goed idee om transpireren tegen te houden.

Deodorant is niet zo’n goed idee om transpireren tegen te houden.

Hyperhidrosis

Ongeveer één op de 100 personen lijdt aan een vorm van hyperhidrosis of overmatig zweten. Het begint meestal in de tiener- of twintiger jaren. Mogelijk speelt erfelijkheid bij deze aandoening een rol.

Hyperhidrosis wordt veroorzaakt door overactiviteit van één type zweetklier, een eccriene (ook: exocriene; red.) klier die zich bijna overal op het lichaam, maar vooral in de handpalmen, op de voetzolen en in de oksels bevindt. Deze kunnen daardoor continu vochtig zijn. Hyperhidrosis veroorzaakt géén lichaamsgeur; de geur wordt veroorzaakt door bacteriën op de huid als het zweet te lang op de huid blijft.

Normaal transpireren en ook hyperhidrosis, kunnen o.a. worden veroorzaakt door: lichaamsbeweging, warmte of kou, alcohol, koffie of thee, roken, sterk gekruid voedsel, stress, angst of sterke emoties, de overgang bij de vrouw.

Er bestaan twee vormen van hyperhidrosis:

1. De meest voorkomende vorm is gelokaliseerde hyperhidrosis. Bij 30–40% van de patiënten betreft dit de oksels. Andere plaatsen zijn de handpalmen en voet­zolen. Soms is het gezicht aangedaan.

2. Gegeneraliseerde hyperhidrosis treft het gehele lichaam. Het komt minder vaak voor en wordt meestal veroorzaakt door een ziekte zoals hyperthyreoïdie, infectie, of suikerziekte. Als de ziekte behandeld wordt, houdt het overmatige transpireren meestal op.

Reguliere behandelingsmethoden bij hyperhidrosis omvatten:

• het gebruik van aluminumchloride (actief bestanddeel van sommige deodorants);

• anticholinergica (verminderen de activiteit van de zenuwen die de zweetklieren bedienen);

• betablokkers en kalmeringsmiddelen (als de transpiratie verergert bij stress en angstgevoelens);

• anti-zweetapparatuur (bijv. elektropuls-behandeling; red.);

• operatie;

• injecties met botuline toxine A (voorkomt dat de klieren zweet produceren).

Enkele eenvoudige en niet-schadelijke oplossingen zijn:

Kies kleding waarin u koel blijft; sommige synthetische vezels zijn warm, maar ze helpen het zweet van het lichaam verdampen en voelen droog aan. Trek elke dag schone kleding aan. Houd uw werkomgeving koel en goed gelucht. Psychotherapie en acupunctuur worden door sommige mensen werkzaam bevonden. Neem de tijd om te ontspannen. Vermijd voedsel en dranken (alcohol, koffie/thee, gekruid voedsel) die transpiratie bij u veroorzaken. Vermijd elektromagnetische velden.

Marijke Verstege

Marijke Verstege@Natuurdietisten.nl