Het verlies-pakket

Als je een verlies meemaakt, wat voor soort verlies dan ook, heeft dat altijd te maken met iets of iemand waar je waarde aan hebt gehecht en waar je een band mee hebt gehad. Het gaat om iets dat je raakt, want anders zou het je niks doen en dan zou er geen sprake zijn van een verliesproces. Dan zou het enkel om een feit gaan. Gevoelens rondom een verlies, zoals verdriet of woede, horen bij een verbinding. Als je iets of iemand verliest, dan verlies je veel meer dan je in eerste instantie zou denken. Ik zal enkele voorbeelden noemen van factoren die je nog meer zou kunnen verliezen. Je kunt je financiële zekerheid verliezen (bijv. als je je baan verliest), je kunt je rol verliezen (bijv. je rol van partner of werknemer), je kunt een levensdoel verliezen (bijv. als blijkt dat je geen kinderen kunt krijgen) en je kunt sociale contacten verliezen (bijv. als er conflicten ontstaan rondom de verdeling van een erfenis). Dit zijn willekeurig wat voorbeelden van factoren die allemaal mee kunnen spelen rondom een verlies. Eigenlijk verlies je dan opnieuw iets wat belangrijk voor je is geweest. Het is een verlies óp een verlies, of zelfs meerdere verliezen naar aanleiding van één verlies. Een verlies staat daarom nooit op zichzelf, het werkt altijd door op meerdere gebieden in je leven.

Je zou het kunnen zien als een puzzel. De puzzelstukjes grijpen allemaal mooi op elkaar in, je bent je eigen levenspuzzel in de loop der jaren aan het leggen en opbouwen. Totdat er een verlies plaatsvindt. Als dat gaat om een puzzelstukje aan de zijkant van de puzzel, dan zal het effect wellicht meevallen. Maar als het gaat om een puzzelstuk midden in de puzzel, dan kan het zeer ontwrichtend werken. Allerlei andere puzzelstukken worden misschien meegetrokken in deze ontwrichting, ze gaan schots en scheef liggen en nieuwe stukken zijn moeilijker aan te leggen. Daarnaast is de afbeelding op de puzzel niet meer zo duidelijk zichtbaar als de essentiële puzzelstukken worden weggetrokken.

Hoe zit dat bij de verliezen die je zelf hebt meegemaakt in je leven? Misschien waren dat grote belangrijke puzzelstukken uit het midden van je levenspuzzel, of juist meer de rand-stukjes, die heel belangrijk geweest kunnen zijn in je leven maar wél minder ontwrichtend doorwerken op allerlei levensgebieden.

Verlies van een specifiek pakket

Er is dus het verlies zélf en daarnaast heb je allerlei factoren die een rol spelen boven op dit verlies. Maar er is meer… Rondom een verlies, verlies je een heel pakket. Het gaat om een pakket aan emoties, gevoelens en gedachten in relatie tot het verliesonderwerp (diegene die, of datgene dat je verloren hebt). Ik zal dit toelichten met twee voorbeelden.

Stel je voor dat je een dierbaar persoon hebt verloren, bijvoorbeeld een heel goede vriend. Je verliest dan de vriend zélf, je verliest allerlei bijkomende factoren (zoals bijv. bepaalde gewoonten en tradities die jullie hadden, je rol als vriendin, een stuk gezelligheid, enz.) Daarnaast heb je in relatie tot deze dierbare vriend een heel specifiek pakket aan emoties, gevoelens en gedachten opgebouwd door de jaren heen. Hoe sterker jullie band, des te groter en belangrijker dit pakket. Dat pakket bestaat bijvoorbeeld uit bepaalde grapjes die jullie samen maakten, het gevoel dat je kreeg als je bij hem was, bepaalde onderwerpen waar jullie het graag over hadden, bepaalde blikken die jullie uit konden wisselen waardoor jullie elkaar gelijk begrepen, bepaalde gedeelde herinneringen…. Dit is een uniek pakket dat voor geen twee mensen hetzelfde is. Want een ander persoon die goed bevriend was met deze man, zal heel andere ervaringen hebben opgedaan en dus zal dat verlies-pakket er ook anders uitzien. Daarom kun je twee verliesprocessen niet met elkaar op één hoop gooien. Uiteraard zijn er overeenkomsten en kunnen mensen veel delen over hetzelfde (soort) verlies, echter heeft ieder een ander verlies-pakket opgebouwd in relatie tot het verliesonderwerp.

Het tweede voorbeeld gaat over het verlies van een huis, bijvoorbeeld omdat je huis is afgebrand. De relatie die je hebt gehad tot dat huis is uniek. Je hebt je eigen emotie en gevoelens gehad rondom en in dat huis. Je hebt je eigen specifieke herinneringen en gedachten over het huis. Hoe jij het huis hebt ervaren is uniek. Je verliest op zo’n moment niet alleen het huis (en bijv. bepaalde zekerheden) maar je verliest ook (en voornamelijk) jouw eigen specifieke pakket in relatie tot dat huis. Alles wat jij er beleefd, gedacht en gevoeld hebt. En dat is een ander pakket dan dat van je huis­genoten.

Het pakket dat je verliest is onvervangbaar. Je kunt nieuwe mensen leren kennen, nieuwe relaties opbouwen, nieuwe huisdieren krijgen, in andere huizen gaan wonen, noem maar op. En gelukkig maar dat dit mogelijk is! Echter je zult met al die nieuwe personen, dieren, huizen, enz. allerlei nieuwe specifieke relaties opbouwen. Je zult andere dingen voelen, andere dingen denken, andere herinneringen gaan bewaren… geen twee pakketten in je leven zijn exact hetzelfde. Er kunnen stukjes overlappen (zoals bepaalde herinneringen of bepaalde gevoelens), maar identieke vervanging is niet mogelijk. Rondom élk verlies heb je dus een specifiek en uniek pakket opgebouwd aan gevoelens, gedachten, enz.

Je verliesproces

Waardoor wordt je eigen verliesproces uiteindelijk nog meer beïnvloed?

Naast het verliesonderwerp zelf, de factoren die meespelen (zoals de rol die je had) en het specifieke pakket dat ik zojuist beschreef, kan het verliesproces bijvoorbeeld beïnvloed worden door:

Zo zie je maar dat er heel veel factoren zijn die van invloed kunnen zijn op je eigen verliesproces. En dan heb ik hier nog niet eens alles genoemd.

Wellicht kun je je afvragen welke invloed al deze genoemde punten hebben op je eigen verliesproces, rondom een bepaalde verlies­situatie. Je kunt je daarbij afvragen of bepaalde factoren een gunstige invloed hebben voor jezelf, of dat ze het proces juist moeilijker en zwaarder maken. Door hier meer inzicht in te krijgen, breng je je eigen verliesproces stap-voor-stap in kaart. Je probeert te overzien wat er allemaal meespeelt en dat geeft je de mogelijkheid om wellicht wat bij te sturen. Als je bijvoorbeeld ontdekt dat je omgeving er niet voor open staat om het over een verlies te hebben, terwijl je daar zélf juist wel veel behoefte aan hebt, dan zou je op zoek kunnen gaan naar iemand met wie je het er wél over kunt hebben. Als je bijvoorbeeld met je eigen gezondheid tobt, dan kun je je realiseren dat dit wel degelijk van invloed is op je verliesproces, omdat het verlies dat je hebt meegemaakt moeilijker te dragen is door je eigen omstandigheden. Je eigen verlies van gezond­heid is al een verliesproces op zichzelf, dus elk ander verlies dat daar bovenop komt is extra pittig. Door inzicht in dit soort processen, kun je misschien milder naar jezelf kijken en je realiseren dat jouw proces soms heel anders is dan het proces van je omgeving die hetzelfde verlies heeft meegemaakt. Het verliesonderwerp is misschien wel hetzelfde, maar het verliesproces niet! Er valt dus ook niets te vergelijken, in de zin van: ‘Zij is er na vijf maanden alweer behoorlijk bovenop, dat zou voor mij ook zo moeten zijn. Het is vast niet normaal dat ik het er nu nog zo zwaar mee heb’. Ga vooral niet vergelijken, iedereen heeft te maken met een uniek en ander verlies-pakket. Inzicht in dit pakket kan je hopelijk helpen in je eigen verliesproces.

In een vervolgartikel meer over dit onderwerp.

Hanneke Huibers

www.deverlorenschaduw.nl