Lekker slapen, uitgerust wakker
Uit: Nr. 263, sep/okt 2019
Tijdens ons leven slapen we heel wat uren. Belangrijke uren om te herstellen, zowel lichamelijk als emotioneel. Het is goed voor ons immuunsysteem, bevordert onze leermogelijkheden en ons geheugen. Slapen we te weinig, dan maken we meer fouten, raken we eerder betrokken bij ongevallen en worden we onrustiger. Onvoldoende goede nachtrust kan het persoonlijke en maatschappelijke leven flink verstoren.
Het is noodzakelijk dat we genoeg slaapuren maken, in de eerste maanden van ons leven wel 14-17 uur. Dat wordt langzaam minder; pubers zouden ongeveer 8-10 uur moeten slapen en volwassenen 7 tot 9 uur. Behalve de lengte van de slaap is de kwaliteit van de nachtrust ook van belang. Hoe diep slapen we eigenlijk? Dat wisselt gedurende de nacht: fasen van oppervlakkige, diepe en REM-slaap wisselen elkaar af.
Het is noodzakelijk dat we genoeg slaapuren maken.
In de Chinese geneeskunst kennen we de energieverdeling yin en yang. De yang-energie is de dynamische, beweeglijke, warme energie die ons alert en wakker houdt. De energie die overdag sterk is, zodat we een invulling kunnen geven aan ons leven die onze talenten voedt zodat we kunnen worden wie we willen zijn. De yang-energie is ook de motor voor onze spijsvertering en zorgt voor warmte in ons lijf zodat onze chemische fabriek goed kan draaien.
De yin-energie is de rustige, koele, ontspannende component. De energie die sterker is in de nacht en daarmee een belangrijke rol speelt bij onze slaap. De energie die ons helpt bij herstellen en verwerken van alle indrukken. Toch is de yin-energie ook overdag nodig voor een goede balans. Zou bijvoorbeeld de warme yang-kracht doorslaan, dan krijgen we een veel te hoge lichaamstemperatuur en zijn we overbeweeglijk. De yin-kracht houdt dit in evenwicht.
Aan het einde van de dag neemt de yang-kracht af en de yin-kracht toe, ons lichaam bereidt zich voor op een goede nachtrust. Hoe meer we in de avond onze activiteiten afbouwen, hoe makkelijker we in slaap vallen en des te beter de kwaliteit van de nachtrust zal zijn. Dat afbouwen van activiteiten geldt zowel voor ons lichaam als voor onze geest. Nog lang flinke lichamelijke inspanning leveren, een spannende film kijken of geestelijk stressvolle activiteiten doorzetten, belemmeren de opbouw van de yin-energie, waardoor het moeilijker wordt om vlot in slaap te vallen.
Bij acupunctuurbehandelingen kijken we in ieder geval naar de kwaliteit en de kracht van de nier- en blaasenergie. Die hebben een grote invloed op ons slaap-waak-ritme. Zijn die niet in balans, dan kan het inslapen moeizaam gaan, maar ook het wakker worden. Als de yang-kracht niet goed op gang komt, slaapt een mens makkelijk door de wekker heen, komt moeilijk uit bed en heeft eventueel een ochtendhumeur.
Slaapstoornissen kunnen tijdelijk of chronisch zijn. De oorzaken zijn ook heel divers. Behalve niet goed in slaap kunnen komen of niet doorslapen, zijn slaapwandelen,
tandenknarsen of veel nachtelijk plassen storende verschijnselen voor een goede rust. Ook pijn, stress, hormonale schommelingen of ziektes als parkinson of alzheimer kunnen een rol spelen. Chemotherapie of bestraling veroorzaken een hittereactie in het lichaam, een yang-kracht die de koele yin-kracht, nodig voor de nacht, belast. Het is ook van belang naar omgevingsfactoren te kijken. Vliegtuigherrie in de randen van de nacht kan zowel het tijdig inslapen als de lengte van de nacht ernstig schaden, zeker als om 6 uur ‘s morgens de eerste toestellen laag overdenderen.
Met acupunctuurbehandelingen is het mogelijk op veel stoorzenders een positieve invloed uit te oefenen. Zoals eerder beschreven spelen de nier- en blaasenergie een belangrijke rol in het basisritme van slaap en waak. Ook zijn er speciale punten die de diepte van de slaap reguleren. Wordt iemand op hele specifieke tijden wakker, dan kunnen we kijken naar de kwaliteit van de bij dat tijdstip behorende energie (zie mijn artikel over onze biologische klok in DNUA 260 – pag. 14). Bij hormonale storingen zien we dat mensen vaak rond 3 uur wakker worden. Dan zijn er verschillende opties om daar de balans te herstellen.
In de Chinese geneeskunde kijken we bij tandenknarsen of er sprake is van storingen in de energie van maag en dikke darm. Deze verzorgen ook de boven- en onderkaak. Het kan zijn dat er spanning in een van die energieën aanwezig is door een functionele storing of energiegebrek in één van de organen. Mogelijk zijn er problemen met emotioneel verteren (maagenergie) of emotioneel loslaten (dikkedarmenergie). In alle gevallen kunnen acupunctuurbehandelingen een goede ondersteuning bieden. Door een sterkere energie kunnen de bijbehorende emoties beter gehanteerd worden, de organen beter functioneren en ontstaat er meer balans in het lichaam, wat een meer ontspannen nachtrust tot gevolg heeft. Soms zweet iemand overmatig in de nacht. Dat is een algemeen teken dat de rustige, koele yin-kracht te zwak is in verhouding tot de warme, dynamische yang-kracht. Dit kan gebeuren bij een ongezonde yang-kracht die de yin-kracht teveel uitput of overheerst. Ligt iemand veel te krabben in de slaap, dan is dat een aanwijzing om de galblaasenergie eens goed te bekijken. Ziektes of verstoringen van allerlei aard kunnen dus een oorzaak zijn. Het is de kunst om die op te sporen en met een goede keuze van acupunctuurpunten het evenwicht te herstellen.
Als het leven veel vraagt, dan is de yang-kracht heel actief, soms overmatig, zowel overdag als ’s nachts. Een korte rust in het begin van de middag is dan aan te raden. Het hele systeem komt even tot rust, overmatige yang kalmeert, de yin wordt sterker en de tweede helft van de dag is beter op een goede manier te volbrengen. Bovendien wordt de nachtrust beter! Als een mens heel veel van zichzelf vraagt, word je te moe om goed te slapen, de yin-energie wordt dan ver uitgeput. Hierbij moet wel aangetekend worden dat een volwassene ’s middags geen uren moet slapen en daarmee dag en nacht gaat omdraaien. Een korte slaap of rust van een half uurtje doet wonderen. Dit geldt ook zeker voor vrouwen in de overgang die door hormonale schommelingen slechte nachten hebben. De ontspanning tijdens die rust overdag is heel helend.
Uit bovenstaand verhaal blijkt dat een slechte nachtrust velerlei gezichten kent. De verschillende oorzaken en vormen vragen maatwerk per persoon om een goede oplossing te bieden. Een acupunctuurbehandeling is dan ook nooit volgens een vast recept, maar een zoektocht naar de onderliggende oorzaak, om vervolgens met een adequate keuze van de acupunctuurpunten een optimaal resultaat te bereiken.