Brandend maagzuur

Het terugvloeien van de maaginhoud met de maagzuren wordt ook wel reflux genoemd. Het kan ook zijn dat er een breuk van het middenrif, hernia diafragmatica, is ontstaan. Dat veroorzaakt dezelfde klachten.

De slokdarm is niet beschermd tegen maagzuur en dit veroorzaakt een branderig gevoel vlak achter het borstbeen. Als de slokdarm regelmatig in aanraking komt met maagzuur kan er een ontsteking van de slokdarmwand ontstaan. Men spreekt dan van een reflux oesophagitis. Echter, het is nog maar de vraag of deze vorm eigenlijk wel echt bestaat. Deze aandoening, waarbij de zure maaginhoud terugvloeit naar de slokdarm – en daar grote irritatie veroorzaakt – is in feite bedacht door de farmaceutische industrie om een ‘gewoon huis-tuin-en-keuken brandend maagzuur’, dat veel mensen af en toe hebben, te veranderen in een ernstig klinkende aandoening, zoals GOR (gastro-oesofageale reflux). Het ‘in de markt brengen’ van een aandoening om vervolgens de oplossing aan te bieden, is een vorm van marketing die ook wel ‘condition branding’ wordt genoemd. Hierover valt te lezen in het boek ‘Our Daily Meds’ van Melody Peterson.

Medicijnen

Er zijn drie groepen medicijnen om een teveel aan maagzuur tegen te gaan: maagzuurbinders, maagzuurremmers (histamine 2-receptor-antagonisten (H2-blokkers) en de sterkere maagzuurremmers, de protonpompremmers.

• De zuurbinders binden het maagzuur met een giftige stof, namelijk aluminiumoxidehydraat, maar dit werkt verstoppend en daarom wordt vaak magnesiumzout toegevoegd. Dit soort middelen hebben een rebound-effect; dat wil zeggen dat de maag als reactie weer zuur gaat aanmaken, waardoor je al snel niet meer zonder deze medicijnen kunt.

• H2-blokkers of H2-antagonisten worden gebruikt bij maagzuur, maagzweren, darmzweren en om de maag te beschermen tegen medicijnen die de maagwand aantasten. Voorbeelden zijn Tagamet en Zantac. Deze zorgen ervoor dat histamine niet kan aanhaken. Daarmee verdwijnen de maagzuurklachten, maar die komen weer terug zodra je ermee stopt. Als histamine het probleem is, kunnen wij beter kijken naar de oorzaak van het histamineprobleem en dat eerst oplossen.

• Veelal wordt een protonpomp-remmer (zoals Omeprazol) voorgeschreven. Dat werkt wel op dat moment, maar het neemt niet de oorzaak weg en kent veel bijwerkingen, zoals duizeligheid, misselijkheid, depressie, zweten, buikpijn. Er zijn aanwijzingen dat er grote gevolgen zijn bij langdurig gebruik en dat ze meer kwaad dan goed doen. Deze medicijnen kunnen de oorzaak zijn van osteoporose-gerelateerde fracturen. Mogelijk kunnen ze ook fatale infecties, verhoogde kans op longontsteking en zelfs – bij sommige kwetsbare individuen – hartaanvallen veroorzaken. Eén van de meest waarschijnlijke bijwerkingen van een PPI is een tekort aan vit. B12. Er zijn boeken volgeschreven over de gevolgen van een B12-tekort, zowel op motorisch, neurologisch als mentaal vlak.

Het belang van maagzuur

Maagzuur heeft verschillende functies in het lichaam. Een belangrijke taak bij het verteren van voedsel is de splitsing van de eiwitmoleculen, waardoor deze kunnen worden opgenomen in het bloed. Ten tweede zorgt maagzuur ervoor dat alle vreemde bacteriën en schimmels in ons voedsel onschadelijk worden gemaakt. Tot slot helpt maagzuur bij een goede opname van vitamines en mineralen.

Maagzuur is noodzakelijk voor de absorptie van veel bouwstoffen, zoals mineralen, aminozuren en vetzuren. Vooral van vitamine B12 en ijzer, wat belangrijk is voor de aanmaak van bloed. Vitamine B12 kan alleen door het lichaam opgenomen worden als het gebonden wordt aan de intrinsieke factor. Deze stof is onderdeel van het maagzuur en wordt aangemaakt door het slijmvlies van de maagwand.

Tekort aan maagzuur

De voedselbrij in je maag zal je maag pas verlaten als deze een bepaalde zuurgraad heeft. Wanneer er te weinig maagzuur wordt geproduceerd, blijft de voedselbrij te lang in de maag, het gaat gisten en er ontstaan gassen. Hierdoor krijg je dat opgeblazen gevoel en oprispingen. Doordat de maag een andere uitweg gaat zoeken tegen dit oponthoud kan de onderste slokdarmspier zich openen, waardoor een deel van de brij weer terugvloeit in de slokdarm. Dat geeft dat branderige gevoel. Dat is dus een teken van een tekort aan maagzuur.

Naarmate we ouder worden wordt de energie minder en neemt de productie van maagzuur af. Uit onderzoek blijkt dat 30% van de mensen boven de 60 minder maagzuur aanmaakt. Waarschijnlijk spelen bepaalde factoren in onze leefstijl een belangrijke rol. Bij langdurige stress geeft het lichaam voorrang aan systemen die belangrijk zijn om te kunnen overleven en resteert er minder energie voor de spijsvertering.

Een tekort aan maagzuur kan ook veroorzaakt worden door een chronische gastritis. De bacterie (Helicobacter pylori; red.) tast het slijmvlies aan, waardoor te weinig maagzuur wordt aangemaakt. Buikpijn en krampen zijn hiervan de verschijnselen.

Bepaalde ontstekingsremmers en pijnstillers tasten de beschermende slijmvliezen van de maag aan, waardoor een tekort aan maagzuurproductie kan ontstaan.

Ook kan er een tekort zijn aan bepaalde voedingsstoffen die nodig zijn om maagzuur aan te maken, zoals vitamine B1 en zink. Veel mensen hebben een tekort aan zink. Te veel suikers en koolhydraten werken verstorend op de bacteriebalans in je maag en darmen. Bovendien zijn gluten moeilijk te verteren en kunnen het maag- en darmslijmvlies beschadigen, wat kan leiden tot een maagslijmvliesontsteking.

Te weinig maagzuur komt veel vaker voor dan een teveel. De meest voorkomende symptomen van een tekort zijn: veel boeren en oprispingen, een opgeblazen, zwaar gevoel na het eten, slechte adem, slechte lichaamsgeur, vermoeidheid, brandend maagzuur, moeilijk wakker worden, verstoorde spijsvertering, gasvorming, misselijkheid, weinig tot geen transpiratie, de maag raakt makkelijk van streek, maagpijn en overgeven. Aangezien de functie van het maagzuur uiteenloopt van het verteren van voeding tot en met de opname van vitamine B12 zijn er ongelooflijk veel mogelijke lichamelijke klachten die te maken kunnen hebben met een tekort aan maagzuur.

Maagzuurtest

Wanneer je last hebt van een opgeblazen gevoel, winderigheid, een verstoorde spijsvertering, zuurbranden en een aantal andere zaken die met voedsel te maken hebben, zoals diarree en constipatie, dan zou je wel eens kunnen lijden aan te weinig maagzuur. Wanneer je ouder dan 40 jaar bent, is er een kans van 40% dat dit het geval is. Als je een B12-tekort hebt, is de kans groot dat er ook een maagzuurtekort is.

De makkelijkste test om te weten of er sprake is van een tekort aan maagzuur is de thuistest met Betaïne HCl met pepsine. De testkit bestaat uit 10 tabletten. Het is de meest simpele test om thuis te doen en Betaïne HCl zorgt bovendien voor herstel. Door de pepsine wordt de vertering vergemakkelijkt en het gebruik van dit voedingssupplement zorgt ervoor dat je er steeds minder van nodig hebt. Het zelfherstellend vermogen van het lichaam wordt gestimuleerd, iets waar het in de hele orthomoleculaire geneeskunde om draait.

Orthomoleculaire behandeling

Wanneer er een tekort is aan maagzuur, is het van belang om de productie weer op gang te brengen. Een bijzonder goed hulpmiddel daarbij is de hierboven genoemde Betaïne HCl met pepsine. Neem één tablet 650 mg HCl met 150 mg pepsine in, halverwege een hoofdmaaltijd. Dat moet een complexe maaltijd zijn die eiwitten en vet bevat, dus niet een eenvoudige maaltijd met voornamelijk koolhydraten, zoals sla, soep of fruit. Als er geen of minder zuurbranden plaatsvindt, kun je profiteren van de mogelijkheid om dit middel te gebruiken om je gezondheid te verbeteren. Therapie met deze tabletten bij elke maaltijd is aan te raden. De volgende stap is om te bepalen hoeveel Betaïne HCl met pepsine je nodig hebt. Na verloop van tijd zal de maag weer zelf maagzuur gaan produceren en zullen veel gezondheidsklachten opgelost worden.

Voeding en leefstijl

Er kan dus ongelooflijk veel gezondheidswinst behaald worden door het verteringsprobleem van de maag aan te pakken. Laten wij eens kijken wat we allemaal verder kunnen doen om zuurbranden op een veilige manier tegen te gaan. Er zijn een aantal leefstijlveranderingen en alternatieve behandelingen op natuurlijke wijze, waarmee goede resultaten te bereiken zijn.

Het eerste en makkelijkste dat je kunt proberen is een verandering in het eetpatroon.

Eet enzymenrijke voeding, zoals verse gestoomde biologische groenten. Van sommige voedingsmiddelen is bekend dat ze reflux verergeren, zoals pittige gerechten, alcohol, frisdrank, cafeïne, chocola, citrussappen, uien, suiker, koemelk en pepermunt.

Als er een tekort is aan maagzuurproductie (meestal), neem dan voeding rijk aan betaïne – zoals bieten, broccoli, spinazie, vis en peulvruchten – om meer maagzuur te produceren. Je kunt ook vaker gefermenteerde groenten eten zoals zuurkool.

Een betere alternatieve benadering is waarschijnlijk geen maaltijden meer te eten met veel calorieën en vet. Je kunt overstappen op een koolhydraatarm (minder dan 20 g/dag) dieet, vooral als je ook overgewicht hebt.

Wanneer de spijsvertering verstoord is, is het aan te raden om vooral in het begin koolhydraatarm te gaan eten en gluten zo veel mogelijk te vermijden.

Drink liever geen water tijdens of vlak na het eten. Dit verdunt het maagzuur.

Eet op vaste tijdstippen en bij een overgevoelige maag is het beter om zes keer per dag een beetje te eten dan drie keer per dag veel. Vermijd stress zo veel mogelijk, maar zeker tijdens de maaltijden. Goed kauwen is essentieel; neem er de tijd voor.

Beweging is belangrijk, maar intensief sporten na het eten – waarbij veel geschud wordt, zoals roeien en hardlopen – kunnen de symptomen verergeren.

Het regelmatig doen van ademhalingsoefeningen kan het diafragma (middenrif; red.) versterken. Dat is een spier die belangrijk is om een reflux te voorkomen. Een eenvoudige oefening die je – elke dag een paar minuten – kunt doen, is om een hand op de buik en de andere hand op de borst te leggen. Bij het inademen moet je proberen de hand op de buik naar buiten te drukken en de hand op de borst stil te houden.

Een gouden tip is het nemen van een lepel rauwe havervlokken bij acute klachten van terugstromend maagzuur.

Er zijn nog een paar eenvoudige leefstijl-veranderingen om te proberen. Ga bijvoorbeeld niet liggen binnen drie uur na een maaltijd en breng het hoofdeind van het bed iets omhoog.

Herstel maagwand

Als de maagwand is beschadigd door het langdurig gebruik van pijnstillers of steroïde medicijnen, is het herstellen van het maag-slijmvlies belangrijk. Daarvoor bestaat een goed en heel eenvoudig middel. Gebruik minimaal drie keer in de week een echte bouillon die gedurende 20 uur is getrokken van botten. Een slowcooker biedt hier uitkomst. Bouillon die zo lang wordt getrokken uit botten is rijk aan bouwstoffen voor het maagslijmvlies, zoals gelatine, collageen en glutamine. Uiteraard kun je hier een heerlijke soep van maken. Deze bouillon is trouwens ook heel goed bij problemen met het bindweefsel, zoals bij artrose.

Een andere eenvoudige ingreep is gedurende een uur na elke maaltijd kauwgom te kauwen. Daarvan is in een klein Amerikaans onderzoek bewezen dat het de symptomen van reflux verzacht tot drie uur na het eten.

Kruidentoepassingen

Kruiden die van oudsher gebruikt worden tegen maagzuurbranden zijn zoethout, aloë vera, rode iep (Ulmus rubra), blaaswier (een soort zeewier) en heemst.

Supplementen

Er zijn supplementen die meer verlichting kunnen geven dan Omeprazol en die wél veilig zijn. Bij een trial met bijna 400 mensen werkte suppletie met L-tryptofaan, melatonine, vitamine B12, foliumzuur en B6 in combinatie met betaïne en methionine beter en effectiever dan Omeprazol. Na ruim een maand had iedereen van de supplementengroep geen symptomen en ook geen bijwerkingen meer. Bij de Omeprazolgroep was dat slechts 60%.

Samenvattend kan men stellen dat slokdarmbeschadiging door reflux voorkomen moet worden. De oorzaak zal moeten worden aangepakt met voeding en leefstijlveranderingen en niet door langdurig gebruik van maagzuurremmende middelen. Enige discipline en doorzettingsvermogen is soms nodig vanwege het rebound-effect van deze middelen. Er kunnen veel resultaten verwacht worden met Betaïne HCl met pepsine. Wanneer er een maagzweer is, moet deze eerst behandeld worden. Wanneer gekozen wordt voor antibiotica zal dit voor een succesvolle behandeling altijd gecombineerd moeten worden met probiotica en andere orthomoleculaire middelen en de juiste voeding.

Elly Korzelius

ellykorzelius@gmail.com