Specerijen zijn geen kruiden!

Specerijen zijn agressieve en pikante smaakstoffen van plantaardige oorsprong die in tropische en subtropische landen aan bereid voedsel worden toegevoegd om bederf te voorkomen of om de smaak van bedorven voedsel te maskeren.

Door het internationaal toerisme komen steeds meer mensen in contact met de pikante oosterse keuken en het gebruik van specerijen. De vele exotische restaurants in onze steden worden druk bezocht door mensen die hun prettige vakantieherinneringen willen herbeleven. Ook worden deze specerijen in speciaalzaken en in warenhuizen te koop aangeboden. Meteen rijst de vraag of deze wel gezond zijn! Er is geen bezwaar tegen een culinair avontuurtje, maar systematisch onze zo geprezen keukenkruiden vervangen door specerijen is zeker geen gunstige ontwikkeling.

Keukenkruiden zijn geneeskrachtige kruiden die omwille van hun heerlijke aroma in de keuken worden gebruikt met behoud van hun gezondheidsbevorderende werking. Een keukenkruid prikkelt op natuurlijke wijze de smaakpapillen en geeft een aangenaam mondgevoel. Via de receptorcellen van de smaakknoppen stimuleren de smaakstoffen een netwerk van het zenuwweefsel. Bij een specerij gebeurt dit op een totaal andere wijze, daar wordt de smaaksensatie doorgegeven door stimulatie van de pijngevoelige zenuwuiteinden in de tong, met andere woorden: de specerijen kwetsen en beschadigen de gevoelige smaakpapillen op de tong. De smaakpapillen vormen samen met het reukvermogen een veiligheidsysteem om het voedsel te controleren als het in de mond komt en zelfs bij het doorslikken ervan. Bij het gebruik van specerijen valt dit veiligheidssysteem helemaal weg.   De agressieve smaakstoffen die als ‘heet’ worden omschreven, worden door ons organisme als lichaamsvreemd ervaren en lokken verdedigingsreacties uit. Tijdens of na het eten van dergelijk voedsel wordt de warmtehuishouding geprikkeld zodat men begint te transpireren met bloedstuwingen naar het hoofd. Het lichaam is op zoek naar afkoeling en probeert deze prikkelende stoffen uit het lichaam te verdrijven. Er is voldoende onderzoek verricht naar de nadelige gevolgen van specerijen; bovendien kan iedereen zelf ervaren dat het hele organisme overhoop wordt gehaald. Het is van deze sensatie dat veel mensen een kick krijgen. Onderzoekers wijzen er terecht op dat bij het veelvuldig gebruik van specerijen gewenning optreedt waardoor men de reacties steeds minder opmerkt, met andere woorden men kan er beter tegen. Hierin schuilt een gevaar omdat dergelijke mensen niet meer reageren op mogelijke gevaren bij het eten van ongezond of vervuild voedsel. Ze reageren minder of helemaal niet op een voedselvergiftiging.

Specerijen maskeren de natuurlijke smaken en aroma’s van de voedingsmiddelen. Men proeft niet eens meer wat men eet en het natuurlijke karakter van het voedingsmiddel gaat totaal verloren Wie enig inzicht heeft in het spijsverteringstelsel weet dat bij het zien, ruiken en proeven van voedsel er prikkels ontstaan die het spijsverteringstelsel op gang brengen, onder andere door de vorming van speeksel, het uitscheiden van verteringssappen en door de peristaltiek van maag en darmen in beweging te brengen. Deze belangrijke voorbereiding wordt bij het gebruik van specerijen uitgeschakeld. Het spijsverteringstelsel raakt door deze pikante spijzen in paniek en reageert vanuit de smaakpapillen op een pijnsituatie. Specerijen worden niet gebruikt omwille van hun geur en smaak maar omdat ze een algemeen gevoel van irritatie geven wat grenst aan pijn en wat als genot wordt ervaren. Dit is min of meer vergelijkbaar met het gebruik van drugs. In specerijen bevinden zich twee groepen van chemicaliën namelijk de thiocynaten en de alkalamiden. De eerste groep zijn vluchtige stoffen die het zenuwuiteinde in de neus en de mond prikkelen, terwijl de tweede groep langer in het voedsel blijft en de weg van de vertering volgt. Pikante voeding vermindert wel degelijk onze subtiele gevoeligheid voor echte smaken zoals bitter, zout, zoet en zuur. Naast het verstoren van het natuurlijk smaakmechanisme en het spijsverteringstelsel worden de slijmvliezen en de zenuwuiteinden geïrriteerd. Zo weet men dat peper een ongunstige inwerking heeft op het spijsverteringstelsel en niet gebruikt mag worden bij maagproblemen of een maagzweer. Juist in deze tijd dat er zoveel mensen zijn die lijden onder stress en emotionele aandoeningen is het niet goed zijn heil te zoeken in specerijen.   Er zijn enkele bekende specerijen die eigenlijk kruiden zijn en in de kruidengeneeskunde worden toegepast. Ze zijn uiteraard toegestaan: kaneel, kruidnagel, saffraan, komijn, gember, kardemom en nigelle. Ze zijn niet vergelijkbaar met de gebruikelijke specerijen. Het gebruik van keukenkruiden kan niet genoeg worden aanbevolen. Zij brengen niet alleen betoverende smaken, ze helpen bij de vertering en behouden hun geneeskrachtige werking. Knoflook wordt de koning van de kruiden genoemd en is deze reputatie meer dan waard. Basilicum is een voortreffelijk kruid in de keuken; het wordt niet alleen gebruikt in tomatensoep maar in talrijke andere gerechten. Het zijn de jonge blaadjes die de meeste smaakstoffen bevatten. Dille, dragon, koriander, lavaspeterselie of rozemarijn zijn heerlijke keukenkruiden. Tuinkers of kervel zijn bekend om hun uiterst fijne structuur en zijn erg gezond. De Provençaalse kruidenmengsels worden geroemd omdat ze een zuidelijke sfeer in de keuken brengen. Er mag dan meer belangstelling zijn voor specerijen, de keukenkruiden doen het uitstekend, ze zijn overal vers of in gedroogde vorm verkrijgbaar.

Jan Dries

Voor meer informatie: natuur-en-gezondheid.skynetblogs.be

Terug naar menu

Oorspronkelijk gepubliceerd in De Natuur Uw Arts, 36e jaargang 2011, Nr. 215, bladzijde 6